از شب نشینی های سیاسی تا بحث های درون تاکسی...

*حمید حیدر پناه::بزرگتر از همه بود و بالای مجلس، روی متکا لم داده  سیگارش را پک می زد و با آب و تاب از آینده ی سیاسی وزیر سابق می گفت و اتفاقات بین المللی و وقایع اوکراین را تحلیل می کرد.

دیگری که در کنار دستش نشسته بود از فاز دوم هدفمندی یارانه ها و پیش بینی انتخابات بعدی مجلس می گفت و آن یکی اتفاقات مصر و سوریه و عراق را تحلیل می کرد، گاهی هم تضارب آرا و عقاید آن چنان موجب بالا گرفتن بحث و جدل های سیاسی و فکری می شد که باورت نمی شد در یک شب نشینی خودمانی نشسته ای...

این حکایت برخی شب نشینی های معمول ماست که بیش از احوالپرسی و رسومات متداول، محلی برای بحث های داغ سیاسی شده است.

در تاکسی که می نشینی بحث، بحث سیاسی است، از بقالی خرید می کنی و قیمت را می پرسی، سر قیمت یک جنس، شروع به تحلیل و تفسیر سیاسی می کند یا در جاهایی که انتظارش را نداری...

به نظر می رسد سیاست دوستی و جذابیت این حوزه، روز به روز بیشتر بر زندگی انسانهای جامعه سایه افکنده و در میان همه ی قشرها  عمومیت یافته و به نظر می رسد تحولات و جابجایی های سیاسی بیشترین تاثیر را بر زندگی مردم داشته و پس از هر تغییر سیاسی، پیگری تغییرات مدیریتی بعدی و انتصابات جدید در سطوح بعدی، بیشترین جذابیت را برای آنها دارد.

این پدیده در میان عامه ی مردم و چه در میان تحصیل کرده های ما هم دیده می شود، نگاهی به سایتهای خبری گوناگون موید این مطلب می تواند باشد که بیشترین بازدید و سپس واکنش ها از طریق ارسال پیام ها و کامنت ها در خصوص خبر انتصابات یا شنیده های سیاسی است که نشان دهنده ی میزان حساسیت بالا و جذابیت این خبرها در میان کاربران گوناگون - که عمده ی آنها افراد تحصیل کرده است - می باشد و این نوع خبرها به صورت مرتب و لحظه ای  از سوی کاربران دنبال می شود.

تا اینجای کار از اینکه مردم این قدر پیگیر مسائل سیاسی هستند، شاید آن چنان جای ایرادی نباشد که می تواند ناشی از افزایش آگاهی سیاسی و مشارکت اقشار گوناگون جامعه باشد اما نقد اصلی نگارنده نسبت به این موضوع در جایی است که این میزان توجه در مقایسه با سایر موارد و عرصه های فرهنگی و اجتماعی قرار می گیرد. اینکه همان قدر که پیگیر اتفاقات سیاسی هستیم به همان میزان هم پیگیر تحولات فرهنگی هستیم؟

همان قدر که در خصوص انتصابات و جابجایی های سیاسی پیرامون استان، عامه ی مردم اطلاع دارند و پیگیرند همان قدر هم از تحولات و موفقیتهای فرهنگی و هنری که در حال جریان است هم اطلاع دارند؟

واقعاً به همان میزانی که بیشتر مردم ما از پیشینه ی سیاسی و اجرایی فلان نماینده ی سابق مجلس و اینکه قبلاً کجا مدیر بوده، الان کجاست و قرار است کجا منصوب شود اطلاع دارند، اما از  فلان هنرمند موفق هم استانی مان که چه تعداد فیلم ساخته و تاکنون در چند جشنواره ی ملی و بین المللی شرکت کرده و چه جایزه ها و افتخارات متعددی کسب کرده، کسی اطلاع چندانی دارد؟ یا شاعری که تاکنون چند کتاب از او به چاپ رسیده و آن قدر که در عرصه ی ملی و در جامعه ی ادبی شعر کشور شناخته شده و مورد احترام است شاید در جامعه ی خودش تا حد زیادی گمنام باشد.

آیا در روزهایی که شاهد تحولات مثبت و موفقیت آمیزی در عرصه ی هنری استان و درخشش هنرمندانمان در جشنواره های مختلف ملی و بین المللی بوده و هستیم، واقعاً چه میزان از بحث های محافل ما در خصوص این هنرمندان و درخشش هایشان اختصاص دارد؟ یا این روزها که شاهد مشکلات مختلف فرهنگی، اجتماعی و زیست محیطی هستیم واقعاً بحث و تبادل نظر در خصوص مشکلات فرهنگی و اجتماعی جامعه مان، حفظ آداب و رسوم غنی و فولکلورهایمان، توجه به محیط زیست و... چه میزان در بین مردم ما عمومیت دارد؟

خصوصاً در جامعه ای که همواره در گذشته محافل و شب نشینی هایش بیشتر محل بحث های سنتی و دغدغه های محله و طایفه بود و محفلی برای کمک، ارائه ی راهکار برای مشکلات اطرافیان بود یا محل نقل متل ها و قصه های قدیمی و فولکوریکی بود که نسل به نسل و سینه به سینه از گذشتگان منتقل شده و به نسل بعدی عرضه و از این طریق میراثهای گرانبهایمان حفظ می شد.

بنابراین جا دارد در این عرصه فرهنگ سازی نموده و در خصوص تغییر نگرش نسبت مسائل اساسی دیگر و جلب نگاهها به عرصه های فرهنگی و اجتماعی جامعه ی پیرامونمان و میراث های گرانبهایی که داریم بیشتر تلاش کنیم، خصوصاً در جامعه ای که سرشار از سوژه های بکر فرهنگی و تاریخی است و پیشینه ی اصیلی در حوزه ی فرهنگ و تمدن دارد.

پیگیری اتفاقات و تحولات سیاسی، مشارکت سیاسی مردم و... خوب است اما در حال حاضر جامعه ی ما بیشتر نیازمند توجه به عرصه ی فرهنگی و فرهنگ سازی است، جامعه ی ما هنرمندانی دارد که نیازمند توجه ما به آثارشان و خصوصاً پیام ها و اهدافی که برای ما دارند و همچنین ارزش قائل شدن بیشترمان برای فعالیتهای فرهنگی آنان است.

فرهنگ، آداب، رسوم و تاریخمان را بیشتر از همیشه دریابیم، توجه به فرهنگ و فرهنگ سازی فقط در حد شعار و سخنرانی نباشد. از اهمیت این حوزه همین بس که نامگذاری سال 93 به نام «اقتصاد و فرهنگ» از سوی مقام معظم رهبری نشان دهنده ی حساسیت بالای این حوزه و توجه جدی تر مردم و مسئولان به این مقوله ی مهم است. بنابراین فرهنگ سازی را از خودمان و اطرافیانمان شروع کنیم و دست در دست هم تحولات عمیقی در جامعه ایجاد وگامهای بسیار بلندی برای اعتلای هر چه بیشتر ارزش ها و فرهنگ اسلامی و ایرانی مان برداریم. 

*دانشجوی دکترای جامعه شناسی فرهنگی