به گزارش خبرنگار پایگاه خبری تحلیلی «ایلام بیدار»، به نقل از روزنامه آگاه، معمولاً وقتی سخن از وضعیت انتشار کتاب و کتابخوانی و وضعیت نشر می‌شود اکثر مردم فکر می‌کنند اینکه در اخبار ذکر می‌شود که وضعیت کتابخوانی و سرانه مطالعه جالب نیست به معنای این است که حوزه نشر هم راکد است در حالی که با نگاهی به گزارش‌های آماری متوجه می‌شویم تعداد قابل توجهی کتاب در بازار نشر منتشر می‌شود منتها یا دیده نمی‌شود یا خوانده نمی‌شود.
آمار و ارقام چه می‌گویند؟
این وقت سال که می‌شود یک‌جورهایی انگار سال در حال تمام شدن است و باید رفت سراغ کارنامه سالی که پشت سر گذاشتیم. به همین بهانه آگاه، نگاهی به گزارش آماری از خانه کتاب و ادبیات ایران از ابتدای سال ۱۴۰۳ تا ۲۸ بهمن‌ماه انداخته و بر اساس این گزارش، به بررسی وضعیت تألیف و ترجمه در سالی که رو به تمام شدن است پرداخته است.
بر اساس این گزارش آماری از فروردین‌ماه سال ۱۴۰۳ تا ۲۸ بهمن‌ماه حدود ۹۷ هزار و ۵۰۰ عنوان کتاب منتشر شده است که حدود ۷۰ هزار جلد آن تألیفی و ۲۷ هزار جلد ترجمه بوده است.
در همین قدم مشخص می‌شود که برخلاف تصور رایجی که گمان می‌شود کتاب‌های ترجمه در بازار نشر از کتب تألیفی بیشترند، تعداد کتاب‌های تألیفی بیشتر است؛ اما نکته مهم این است که بازار کتاب‌های ترجمه رونق بیشتری دارند که بخش زیادی از این رونق به خاطر سازوکار تبلیغاتی است که برای برخی از این آثار انجام می‌شود. علاوه بر اینکه به قول یکی از مترجمان به نام کشورمان، مقایسه استقبال از آثار ترجمه در مقابل آثار ایرانی دور از انصاف است؛ زیرا مترجمان معمولاً بهترین آثار ادبیات جهان را برای ترجمه انتخاب می‌کنند و طبیعی است که طرفدار بیشتری هم داشته باشند.
در مورد محل چاپ کتاب‌ها هم همین ابتدا لازم است اشاره کنیم که حدود ۶۶ هزار اثر از تعداد کل عناوین منتشر شده مربوط به استان تهران و مابقی مربوط به سایر استان‌هاست. این آمار و ارقام در مورد چاپ اول هم همین‌طور است به این معنی که حدود ۶۰ هزار از ۹۷ هزار جلد کتاب چاپ شده، چاپ اولی و مابقی تجدید چاپی هستند.
کودک و نوجوان پیشتاز است
احتمالاً اولین سئوالی که برایتان مطرح می‌شود این است که بیشترین کتاب‌ها مربوط به چه حوزهای است؟ بر اساس گزارش آماری خانه کتاب و ادبیات ایران حوزه کودک و نوجوان با چاپ ۱۸ هزار عنوان در صدر فهرست آثار چاپ شده در سال ۱۴۰۳ قرار دارد و بعد به ترتیب کتاب‌های حوزه ادبیات و علوم اجتماعی بیشترین تعداد آثار چاپی را با ارقام ۱۶ هزار و ۱۱ هزار داشتند.
به نظر می‌رسد دلیل آمار بالای کتب منتشر شده در حوزه کودک و نوجوان، سودآور بودن چاپ کتاب در این حوزه است. در سال‌های اخیر بازار کتاب کودک و نوجوان رونق بسیاری پیدا کرده و همین رونق، موجب شده تا ناشران جدیدی هم به این بازار بپیوندند.
شبهه دیگری که در خصوص کتاب‌های حوزه کودک و نوجوان مطرح است اینکه، اغلب کتاب‌های کودک و نوجوان ترجمه است در حالی که بر اساس گزارش آماری خانه کتاب، حدود ۱۱ هزار عنوان از ۱۸ هزار عنوان این کتاب‌ها تألیفی و مابقی ترجمه است و همان گزاره کلی که در ابتدا گفتیم در اینجا هم صدق میکند؛ یعنی کتاب تألیفی در حوزه کودک و نوجوان کم نیست، منتها بازار و تبلیغات در دست کتاب‌های ترجمه است.
فلسفه و روان‌شناسی، دین، زبان، علوم طبیعی و ریاضیات، علوم عملی، هنر و تاریخ و جغرافیا از سایر دسته‌بندی‌های این گزارش آماری هستند که بر اساس این گزارش میانگین صفحات همه حوزه‌ها غیر از حوزه کودک و نوجوان حدود ۲۰۰ صفحه است. در حوزه کتاب کودک و نوجوان، میانگین صفحات ۸۳ صفحه است.
سرانه مطالعه از ۱۲ تا ۴۰ دقیقه متغیر است
حالا که صحبت از سرانه مطالعه شد بد نیست در پایان سری هم به آخرین آمار سرانه مطالعه که توسط ابراهیم حیدری، مدیرعامل خانه کتاب و ادبیات ارائه شده بزنیم. حیدری در آخرین روز دی ماه سال جاری گفت: بر اساس نظر مراجع مختلف سرانه مطالعه از ۱۲ تا ۴۰ دقیقه متغیر دارد.
وی با بیان اینکه کتاب هنوز علاقه‌مندان خودش را دارد افزود: البته همپای سایر حوزه‌ها این بخش هم با کاهش‌هایی روبه‌رو شده است.
مدیرعامل خانه کتاب و ادبیات ایران با اشاره به سرانه مطالعه در کشور اعلام کرد: از سوی مراجع مختلف آمارهای متفاوتی ارائه می‌شود؛ بنا بر پژوهش‌های انجام شده، سرانه مطالعه ۱۲ دقیقه است در حالی که مرکز آمار این سرانه را ۲ دقیقه ارزیابی کرده و از سوی دیگر این رقم ۳۰ یا ۴۰ دقیقه عنوان می‌شود. سرانه مطالعه فقط محدود به کتاب نیست و در کنار دیگر حوزه‌ها مورد بررسی قرار می‌گیرد. شاخص‌ها متفاوت است و بعضی پادکست‌ها را هم در زمره کتابخوانی می‌دانند و برخی نیز آثار سمعی و بصری حوزه نابینایان و ناشنوایان را در این حوزه قرار می‌دهند.
حیدری با توجه به شمارگان کتاب اعلام کرد: بر اساس شمارگان کتاب، در حال حاضر با کاهش روبه‌رو هستیم که دلایل مختلفی دارد که از جمله آنها، شرایط اقتصادی و شکل‌گیری فناوری‌های نوین است.
به عنوان نکته پایانی اینکه، امیدواریم در سال جدید سیاستهای نهادهای دولتی - فرهنگی به شیوهای باشد که کمیت جای کیفیت را نگیرد و دولتمردان آمار و ارقام را به عنوان دستاورد مطرح نکنند؛ بلکه خبر از رشد آمار خرید کتاب و افزایش سرانه مطالعه دهند حتی اگر کتاب‌های کمی چاپ شود.
انتهای خبر/ر
نظر شما
دیدگاه های ارسال شده توسط شما، پس از تایید توسط مدیریت در وب سایت منتشر خواهد شد