ایلام بیدار-*دکتر محمود محمودی::یکی از موضوعات مورد مناقشه ایران و 1+5 مسائل مربوط به استفاده صلح آمیز از انرژی هسته ای در بیش از یک دهه گذشته بوده است؛ که کشورهای غربی کوشیده اند آن را ابتدا به یک مسئله تبدیل کرده و سپس به عنوان یک بحران منطقه ای و حتی جهانی به کشورها و مردم دنیا القا کنند و لذا همواره تلاش کرده اند که خود را تامین کننده امنیت و صلح جهانی معرفی نمایند.
اگر چه توطئه های آنان در سراسر جهان بر کسی پوشیده نیست ولی به هر حال از آنجا که جمهوری اسلامی ایران همواره خواهان صلح و امنیت در منطقه و جهان بوده است و آن را نیز در عمل اثبات نموده و به درخواست کنندگان مذاکره پاسخ مثبت داده است .
نباید فراموش کرد که ادبیات آنان اکنون تغییر کرده است نشات گرفته از تدابیر مقام معظم رهبری و مقاومت ملت ایران در مقابل تحریم ها و تهدیدات آنان بوده و ثابت نمودند که آنها نیازمند به مذاکره با جمهوری اسلامی ایران می باشند؛ فلذا چه در دولت قبلی و چه در دولت یازدهم تلاشهای قابل تقدیری صورت گرفته که نباید در پیچ و تاب دعواهای جناحی و سیاسی فراموش شود.
هر آنچه تا کنون صورت گرفته است اول اینکه اثبات کننده فرمایشات مقام معظم رهبری است که فرمودند من به مذاکرات خوشبین نیستم و دیگر آنکه صداقت گفتار و رفتار و شفافیت در موضوع هسته ای ایران است؛ اما در این سطور به بیانیه لوزان می پردازیم که امید است مورد توجه دستگاه دیپلماسی کشور و خوانندگان عزیز قرار گیرد.
ابتدا باید پذیرفت آنچه در لوزان قرائت شد نه یک بیانیه مطبوعاتی بلکه یک توافقنامه بوده است ولی از آنجا که ملت ایران مخالف هر گونه توافق دو مرحله ای بودند آن را تحت عنوان بیانیه قرائت نموده اند؛ به فرض اینکه آقای ظریف و تیم مذاکره کننده پذیرفته اند که بیانیه است و ما هم بپذیریم اما متنی که تحت عنوان بیانیه لوزان قرائت گردید با متن اعلامی وزارت امور خارجه آمریکا کاملا متفاوت است تا آنجا که خود آقای ظریف به این موضوع اشاره کرده و بیان داشتند در مورد تعلیق تحریم ها نماینده اتحادیه اروپا به شرمن ایمیل زده که چرا مواضع ما را خلاف گفتید و حتی به خود آقای کری هم اعتراض رسمی کرده است .
حال چه انتظاری از آمریکا و گروه 1+5 خواهد بود که در مراحل بعدی بهانه جوییهای خود را افزایش ندهند و تحریم ها همچنان باقی نماند.
در اینجا لازم است به نکاتی هر چند کوتاه اشاره کنیم .
در متنی که از طرف وزارت امور خارجه آمریکا انتشار یافته است آمده تعداد سانتریفیوژهای ایران از 19000 به 6104 دستگاه می رسد و در 10 سال آینده تنها 5060 عدد از آنها اورانیم را غنی سازی خواهد کرد و تمامی سانتریفیوژها از نوع 1- IR خواهد بود.
این بند به معنای آن است که ما دیگر نه تنها سانتریفوژی نخواهیم ساخت بلکه ما بقی آنها در انباری که در اختیار آژانس خواهد بود قرار می گیرند و فقط در صورت خراب شدن سانتریفوژها از آنها استفاده کنیم در صورتیکه ایران قابلیت تولید و استفاده از نوع 4- IR دارد.
در بند دیگر آن آمده است که ایران موافقت کرده به مدت دستکم 15 سال بالای 67/3 درصد غنی سازی نکند و مواد غنی شده خود را از 10000 کیلو گرم کنونی به 300 کیلوگرم کاهش دهد.
دراین بند لازم به ذکر است که ایران توانایی غنی سازی به میران 20 درصد که کاربردهای صلح آمیز خصوصا در بخش پزشکی هسته ای دارد کنار گذاشته و باید آن را از فرانسه و سایر کشورها خریداری کند و مواد غنی شده فعلی هم باید اکسید کند حال باید پرسید کدام عقل اجازه خواهد داد که چنین بندی را امضا کرد و برای آن جشن گرفت.
این سند وزارت امور خارجه آمریکا در ادامه آورده است که ایران موافقت کرده است به مدت دستکم 15 سال در تاسیسات فردو غنی سازی نکند.
معنای دیگر این جمله این است که ایران حق ندارد در یک جای امن و در عمق زمین که هواپیماهای B52G آمریکا قادر نباشند علی رغم بمب های چند صد تنی و ضد بتن مبادرت به غنی سازی نماید وفقط حق غنی سازی در نطنز خواهد داشت که می توانند در صورت نیاز آن را بمباران کنند.
حال آنکه ما چندین میلیارد دلار در این پروژه سرمایه گذاری کرده ایم وعملا تبدیل به یک آزمایشگاه فیزیک هسته ای خواهد شد که کلمه مرکز تحقیقات بین المللی صرفا به خاطر پرستیژآن خواهد بود در صورتیکه یک آزمایشگاه و محل تحقیقاتی نیاز به چند صد متر زیرزمین رفتن ندارد .
ایران تعهد نموده است که 1000 سانتریفیوژ IR- 2M که در نطنز نصب شده است برداشته و به مدت 10 سال آن را در انبار تحت نظارت آژانس قرار دهد،خب باید از آقای ظریف پرسید بعد از 10 سال توسعه علمی سایر کشورها و ماندن این تعداد ماشین در انبار عملا بعد از10 سال آیا می توان از آنها استفاده کرد و یا آنکه باید آنها را به خریداران ضایعات فروخت ضمن اینکه حق استفاده از ماشینهای IRM2 تا IRM8 نخواهد داشت و فقط بر اساس یک برنامه زمان بندی شده توسط 1+5 می تواند از آنها استفاده کند.
در بیانیهای که وزارت امور خارجه آمریکا منتشر نموده آمده است که برای 10 سال غنی سازی و تحقیقات و توسعه غنی سازی توسط ایران محدود خواهد بود و پس از 10 سال در چارچوب اقدام مشترک جامع ذیل پروتکل الحاقی مقید خواهد بود که منجر به محدودیتهای مشخص بر ظرفیت غنی سازی می شود.
این بند بطور کلی تحقیقات و پژوهش در حوزه غنی سازی را از ایران سلب نموده و در دنیایی که علم با سرعت هرچه تمام تر در حال پیشرفت است ایران را در این حوزه حبس نموده اند ، تیم هسته ای کشور چه توجیهی برای یک توقف 10 ساله دارد آن هم با شرط اجرای برنامه اقدام مشترک که آن نیز خود دارای ابهام می باشد.
در خصوص بازرسی و شفافیت همین کافی است که بدانیم تیم مذاکره یک امتیاز ویژه فراتر از بازرسی های آژانس بین المللی انرژی هسته ای داده است که می توانند از هر نقطه و مکانی که اطلاعات از آن برای گروه 1+5 ارزش داشته باشد بازدید به عمل آورند.
آیا آنها مراکز نظامی را مکانهای مشکوک هسته ای اعلام نخواهند کرد ؟ و جلوگیری از آنها نمی تواند به عنوان عدم اجرای برنامه اقدام مشترک جامع تلقی نمایند ، و این خود مانع از تحقیق و توسعه غنی سازی بعد از 10 سال نخواهد شد . این نکته ای است که تیم هسته ای کشور باید هوشیارانه به آن توجه کند.
ایران توافق نموده است که رآکتور تحقیقاتی آب سنگین در اراک را بر اساس طراحی مورد توافق 1+5 باز طراحی و بازسازی کند به نحوی که دیگر پلوتو نیوم سطح تسلیحاتی تولید نکرده و تحقیقات و تولید رادیو ایزوتوپ را امکان پذیر کند.
در دفاع از واگذاری این امتیاز به گروه 1+5 آقای ظریف عنوان نموده اند که ما احتمالا قصد نداریم که در حوزه زمینه بازفرآوری پلوتونیوم هیچوقت وارد شویم زیرا پلوتونیوم مصرفی ندارد که برای ما مفید باشد . حال باید دید که واقعا پلوتونیوم برای ما مفید نیست یا برای گروه 1+5 هم مفید نیست . در این خصوص باید بگوییم که پلوتونیوم 238 به عنوان منبع حرارتی با طول عمر بالا در کاوشگرهای فضایی مورد استفاده قرار می گیرد و از آنجا که ایران در حوزه هوا فضا وارد شده است آیا در آینده نیاز به چنین سوختی نخواهد داشت ضمن اینکه پلوتونیوم مصارف صنعتی بسیاری دارد . همچنین ایران پذیرفته است که به مدت 15 سال هیچگونه رآکتور آب سنگین دیگری نسازد.
در خصوص لغو تحریم ها آنچه در بیانیه وزارت امور خارجه آمریکا آمده است چنین است :
ایران در صورتیکه به صورتی قابل راستی آزمایی به تعهدات خود پایبند باشد تخفیف تحریمی دریافت خواهد کرد این در حالی است که آژانس تایید کند و آمریکا و اتحادیه اروپا هم تحریم های مرتبط با هسته ای را تعلیق کنند و نه لغو.
بطور کلی آنچه که در این بیانیه آمده است چنانچه مورد توافق تیم هسته ای کشورمان قرار گیرد چیزی جز باخت اتمی و شکست هسته ای به ارمغان نخواهد آورد ، فلذا می طلبد تیم هسته ای کشورمان که شبانه روز تلاش نموده اند تا حقانیت و شفافیت برنامه هسته ای را به جهان اثبات نمایند هوشیارترعمل کنند و آن را به عنوان یک هوشیار باش تلقی نموده و در هنگام نگارش متن اصلی خردمندانه و زیرکانه عمل نمایند. اگر چه نباید این احتمال را نادیده گرفت که هدف از انتشار این بیانیه توسط امریکا باز شناسی افکار عمومی ایران به منظور فشار در نگارش متن اصلی توافق نامه احتمالی وپاسخی به لابی صهیونیستی و گرو ههای فشار داخلی در امریکا می باشد.
* کارشناس مسائل سیاسی و مدرس دانشگاه
نظر شما
دیدگاه های ارسال شده توسط شما، پس از تایید توسط مدیریت در وب سایت منتشر خواهد شد