به گزارش خبرنگار پایگاه خبری تحلیلی «ایلام بیدار»، حجت‌الاسلام سلیم ابراهیمی، مدیر حوزه علمیه برادران شهرستان مهران، در یادداشتی نوشت: رأفت و عطوفت، از برجسته‌ترین ویژگی‌های اولیای الهی است. در این میان، امام رضا (ع)، تجلی بارز رأفت ربانی در قامت امامت است. رأفت ایشان، صرفاً خُلقی نیکو در ساحت فردی نبود، بلکه پرتویی از رأفت الهی و ادامه همان صفتی بود که خدای متعال در قرآن کریم برای پیامبر اسلام (ص) بیان فرموده است: «عزیزٌ علیه ما عنتّم حریصٌ علیکم بالمؤمنین رؤوفٌ رحیم» (توبه: ۱۲۸). این رأفت نبوی، در جانشینان معصوم پیامبر نیز جریان دارد، و در میان آنان، امام علی بن موسی‌الرضا (ع)، نماد ویژه‌ای از آن است.
در زیارت معروف امام جواد (ع) از پدر بزرگوارشان، تعبیر زیبای «السلام علیک یا ولی‌الله... یا رَؤوف یا رحیم» آمده است. این تعابیر، نشان‌دهنده آن است که رأفت امام رضا (ع)، تنها یک ویژگی اخلاقی انسانی نیست، بلکه جلوه‌ای قدسی و مأخوذ از اسماء الهی است؛ رأفتی که از سرچشمه‌های ربوبی سیراب شده و در قالب رفتار و سلوک امامی، تجسم یافته است.
رأفت امام رضا (ع) را می‌توان در چند محور مهم بررسی کرد:
۱. رأفت فردی و اخلاقی
در منابع معتبر حدیثی همچون عیون اخبار الرضا، کافی و بحارالانوار، نمونه‌های متعددی از رفتار عطوفت‌آمیز امام رضا (ع) با اطرافیان نقل شده است. آن حضرت نه‌تنها با اعضای خانواده و یاران نزدیک، بلکه با بردگان، خادمان، کودکان و حتی حیوانات نیز با نرمی، مهربانی و احترام برخورد می‌کردند. در یکی از گزارش‌ها آمده است که امام هنگام صرف غذا، تمام خادمان آن‌هایی که تازه به خانه وارد شده بودند را کنار سفره می‌نشاندند. امام نمی‌خواست حتی احساس کوچک‌ترین جداسازی یا تبعیض در دل آنان پدید آید. همچنین نقل شده است که کودکان را مورد محبت خاص قرار می‌دادند، برایشان هدیه می‌خریدند و دلشان را شاد می‌کردند.
این نمونه‌ها، نشان‌دهنده آن است که رأفت، در سلوک شخصی امام رضا (ع)، نه رفتاری مقطعی یا تبلیغاتی، بلکه یک اصل بنیادین و منش دائم بود.
۲. رأفت اجتماعی و مردمی
حضور امام در سرزمین خراسان، به‌ویژه در شهر نیشابور، فرصت بی‌بدیلی برای ارتباط مستقیم با مردم فراهم کرد. امام این جایگاه را هرگز ابزاری برای قدرت‌طلبی یا تحکّم بر مردم قرار نداد، بلکه همواره کوشید تا مردم را با معارف الهی آشنا سازد و باری از رنج و ستم عباسیان را از دوش آنان بردارد. یکی از آثار رأفت امام، رفتار همراه با مدارا و رحمت با اقشار مختلف جامعه بود. در نامه‌ها و توصیه‌های به‌جامانده از آن حضرت، بارها به ضرورت همراهی با مردم، پرهیز از خشونت، و دعوت به کرامت انسانی تأکید شده است. این سلوک رأفت‌آمیز، به‌ویژه در فضایی که عباسیان با خشونت و استبداد حکومت می‌کردند، بسیار چشم‌گیر و تأثیرگذار بود.
۳. رأفت در مناظرات و مواجهه با مخالفان
امام رضا (ع) در دوران ولایت‌عهدی، مناظرات متعددی با اندیشمندان ادیان دیگر و علمای مذاهب مختلف اسلامی داشتند. در هیچ‌یک از این مناظرات، هرچند طرف مقابل گاه با حملات کلامی و اهانت سخن می‌گفت، امام از مرز ادب، حلم و رأفت خارج نشدند. برخورد ایشان، مبتنی بر منطق، سعه‌صدر و دعوت عقلانی به حقیقت بود. همین برخورد اخلاقی سبب می‌شد که حتی مخالفان و منکران، شخصیت حضرت را تحسین کنند و جذب آرامش و وقار او شوند.
نمونه‌هایی از این مناظرات در منابع مختلف نقل شده که نشان می‌دهد امام با تکیه بر علم الهی و رأفت علوی، نه‌تنها شبهات را پاسخ می‌دادند؛ بلکه دل‌های مخاطبان را نیز فتح می‌کردند.
۴. رأفت در برابر دشمنان سیاسی
رفتار امام رضا (ع) با دشمنان سیاسی، نمونه‌ای درخشان از رأفت و بردباری است. مأمون عباسی، اگرچه با اهداف سیاسی و برای کنترل حضرت، ولایت‌عهدی را به ایشان تحمیل کرد، اما امام هرگز زبان به نفرین یا دشمنی شخصی نگشود. در دعای معروفی که از امام درباره مأمون باقی مانده، علی‌رغم آگاهی کامل از نیت‌های سوء مأمون، اثری از کینه‌توزی و نفرین دیده نمی‌شود. بلکه حضرت، از جایگاهی ربانی و با نگاه به هدایت عمومی جامعه، رویکردی رأفت‌آمیز و مدبرانه را در پیش گرفتند.
این رفتار، نشان می‌دهد که رأفت امام نه تابع احساسات زودگذر، بلکه برگرفته از حکمت الهی و مأموریت امامت بود.
امروز جهان، بیش از هر زمان دیگر، نیازمند معرفی چهره‌ای رأفت‌محور از دین است؛ دینی که با عقلانیت، کرامت انسانی و رحمت، دل‌ها را جذب کند. امام رضا (ع)، الگویی تمام‌عیار از چنین دینی است. سلوک رأفت‌آمیز آن حضرت، الگوی جاودانه‌ای است برای عالمان دینی، حاکمان جوامع، مصلحان اجتماعی و همه مؤمنان که در پی ارائه چهره‌ای رحمانی از اسلام هستند.
رأفت رضوی، نه‌تنها پاسخ به نیازهای دیروز جامعه اسلامی بود، بلکه در دنیای پرآشوب امروز نیز می‌تواند دریچه‌ای برای گفتگو، هم‌زیستی و هدایت بشر به‌سوی نور الهی باشد.
نظر شما
دیدگاه های ارسال شده توسط شما، پس از تایید توسط مدیریت در وب سایت منتشر خواهد شد