به گزارش خبرنگار پایگاه خبری تحلیلی «ایلام بیدار»، فرهنگ به عنوان یک عنصر کلیدی در شکل‌دهی هویت اجتماعی و فردی جوامع، همواره مورد توجه پژوهشگران و کارشناسان قرار داشته است. مهدی آفتابی، استاد دانشگاه پیام‌نور ایلام و دانشجوی دکتری مدیریت بازرگانی (گرایش بازاریابی)، در گفتگو با خبرنگار پایگاه خبری تحلیلی «ایلام بیدار» به بررسی ابعاد مختلف فرهنگ و تأثیرات آن بر جامعه و فرد می‌پردازد. وی با تأکید بر اهمیت فرهنگ و نقش آن در رفتار انسان‌ها، به تغییرات رویکرد پژوهشی در این زمینه و تأثیر فناوری‌های نوین بر تحلیل و مطالعه فرهنگ‌ها اشاره کرده و چالش‌های موجود در پژوهش فرهنگی را بررسی می‌کند.
همچنین، آفتابی با پیشنهاداتی برای آینده پژوهش، به ضرورت تقویت هویت دینی - ملی و استفاده از فناوری‌های روز در هدایت نگرش‌های جوانان می‌پردازد. این گفتگو می‌تواند نگاهی عمیق‌تر به نقش فرهنگ در جامعه کنونی و چالش‌هایی که در این مسیر وجود دارد، ارائه دهد.
به نظر شما فرهنگ چیست و چگونه می‌توان آن را تعریف کرد؟
فرهنگ بر اساس فرمایشات مقام معظم رهبری آن چیزی است که حاضرم جانم را به خاطر آن تقدیم کنم.
پس بنابراین اهمیت فرهنگ از منویات مقام معظم رهبری است.
فرهنگ بایدها و نبایدها و ارزش‌ها و آنچه را که رفتار انسان‌ها تشکیل می‌دهند فرهنگ گفته می‌شود در واقع روح رفتار، کردار، پندار را فرهنگ تعیین می‌کند.
چه تغییراتی در رویکرد پژوهشی در زمینه فرهنگ مشاهده کرده‌اید؟
با توجه به پیشرفت‌های علمی بخصوص در زمینه‌های علمی و روند صعودی پیشرفت علم در جهان، شهرستان سیروان نیز از این قاعده مستثنی نخواهد بود؛ اما با توجه به ظرفیت‌های محدود و امکانات کم شهرستان و کمبود شدید نیروی انسانی و فرهنگ کار، تلاش در زمینه اقتصادی شاید بتوان گفت پیشرفت‌های علمی بیشتر در خصوص امورات آموزشی مدنظر قرار گرفته است و استفادهٔ دانش‌آموزان و محصلان سطح شهرستان با استفاده از نرم‌افزارهای آموزش نه زیر ساخت‌ها و سخت‌افزارهای آموزشی بیشتر مدنظر بوده است
بنابراین می‌توان گفت بیشتر پیشرفت‌ها توسط خود نیروی انسانی بوده است تا امکانات آموزش پس بنابراین می‌توان این‌طور نتیجه گرفت پیشرفت تحصیلی و آموزش که به عنوان رویکردی از ارتقا علمی سطح شهرستان است می‌توان این‌طور گفت که فرهنگ علم‌آموزی و علم پروری در این شهرستان وجود دارد چرا که خود مردم خواهان این امر هستند.
چگونه فناوری‌های نوین در پژوهش و تحلیل فرهنگ‌ها تأثیر گذاشته‌اند؟
با توجه به پیشرفت‌های تکنولوژی خصوصاً در عرصه نرم‌افزاری و تحلیلی شاهد اطلاعات و اخبار و داده‌های مهمی راجع به موضوع‌های مختلف از جمله فرهنگ هستیم بخصوص تحقیقات صورت گرفته در زمینه رفتارهای جمعیت چه از لحاظ مصرف کنندگی چه از لحاظ رفتاری چه از لحاظ عملکردی، پس بنابراین با توجه به تجمیع نرم‌افزارها و سخت‌افزارهای موجود می‌توان راجع به فرهنگ یک تحقیق علمی و آکادمیک در خصوص فرهنگ در زمینه‌های گوناگون را مورد مطالعه قرارداد و به انجام رساند.
چگونه می‌توان فرهنگ‌های مختلف را در عصر دیجیتال مطالعه کرد و اکتشافات جدید در این زمینه چه اهمیتی دارد؟
در عصر انفجار آتش‌فشان تکنولوژی خصوصاً در فضای رسانه و دیجیتال نرم‌افزارهای کاربردی بشر را به گونه‌ای به سوی پیشرفت سوق داده‌اند که با کمترین اراده می‌توان دریایی از اطلاعات را در خصوص هر مطلبی به دست آورد و تجزیه و تحلیل کرد. به طور مثال شبکه‌های اجتماعی نمود قابل لمسی از بیان فرهنگ‌ها هستند، هر فرهنگ و خرده‌فرهنگی در یک کانال یا یک سایت یا یک گروه رامی توان به راحتی کشف کرد و آداب و رسوم و ارزش‌ها و بایدها و نبایدها و ارزش‌های یک جامعه بخصوصی رامی توان از آن کشف کرد. پس گدازه‌های فوران شدهٔ فرهنگ از چشمه‌های آتشین کانال‌های رسانه‌ای و شبکه‌های اجتماعی کشف خواهند شد و دیده و لمس می‌گردد.
آیا شما نمونه‌هایی از ادغام فناوری باهنرهای سنتی را مشاهده کرده‌اید این چه تأثیری بر جامعه دارد؟
مطلب را با یک مثال توضیح می‌دهم؛ مکانی به نام بوم‌گردی؛ مکانی است گردشگری که دارای صنایع‌دستی و جلوه‌گاهی از فرهنگ‌های بومی و سنتی آن منطقه در عین حال استفاده از تکنولوژی رسانه‌ای و تجهیزات تصویری در آن مکان موجب دیده شدن مزایا و تاریخچه این فرهنگ و رسوم سنتی خواهند بود پس بنابراین برای یک فرد بازدیدکننده دیدن و لمس‌کردن یک فرهنگ وبا مشاهده اطلاعات و تاریخچه رسانه‌ای و ملموس از آن فرهنگ مطلبی قابل‌قبول وبه یاد ماندنی از ذهن اوالقا می‌گردد.
به نظر شما کشفیات اخیر در باستان‌شناسی چگونه می‌تواند درک ما را از تمدن‌های گذشته تغییر دهد؟
بر اساس روایات و آیات ما که سعی در ترغیب انسان به گشتن و کشف‌کردن جهت آموختن و بالا بردن آگاهی نسبت به آنچه که بوده است و ریشه‌های تاریخی آن تأکید دارد، شماری از اکتشافات باستان‌شناسی سبب افزایش علوم مهندسی و عمرانی گشته است؛ بنابراین از لحاظ معماری می‌توان چگونگی فرهنگ غنی تمدن‌ها را در خصوص آداب و سنن گذشتگان به طور مثال: وجود دالان‌های بلند و دیوارهای مابین اتاق‌ها و تفکیک هر کدام از آنها بیانگر چگونگی فرهنگ و سبک زندگی در آن دوران است حال می‌توان این‌طور نتیجه گرفت آنچه که در گذشته به عنوان تمدن مطرح می‌گردد و خودباوری قوی سبک زندگی می‌گردد و با فهمیدن آن می‌تواند راه‌هایی را جهت تزریق القا و جایگزینی سبک‌های مدرن امروزی کرد؛ چراکه فرهنگ اصیل قدیم تأکید ویژه‌ای به خانواده و بنیاد آن داشت. حال آن‌طور که فرهنگ و سبک مدرن چیزی، به عنوان کانون خانواده را به عنوان علل استحکام بشریت قبول ندارد. در حالی که فرهنگ، ارزش، اعتقاد و باور ما بر این است که عامل اصلی حفظ، ارتقا و انسجام بشر و انسان به سمت معنویات و تعالی از خانواده و کانون محبت ساز آن سرچشمه می‌گیرد.
چالش‌هایی که در پژوهش فرهنگی با آن مواجه هستید؟
۱. عدم اعتماد مردم به بروز و بیان آنچه را که می‌گویند، به ویژه این که مطمئن شوند این موارد به صورت امانت حفظ خواهد شد.
۲. عدم پذیرش و باور افراد مبنی بر اینکه آنچه به عنوان مطلب، ایده یا نظر در اختیار پژوهشگران قرار می‌دهند واقعاً مورد توجه جدی و استفاده کاربردی قرار خواهد گرفت.
۳. عدم بازگویی واقعیت‌ها و ترس از تبعات و پیامدهای احتمالی بیان حقیقت، چراکه نگرانی از کنترل یا سوء استفاده ممکن است مانع صداقت افراد شود.
۴. نبود نهادهای واسط مناسب برای ایجاد پل ارتباطی میان پژوهشگران و مردم، که بتوانند نقش اعتمادسازی و تطبیق میان اهداف پژوهشی و حساسیت‌های جامعه را ایفا کنند.
۵. بی‌توجهی به جذاب‌سازی پژوهش‌های فرهنگی برای مردم و عدم فهم اهمیت و نقش آنها در زندگی فردی و اجتماعی افراد.
چه پیشنهادی برای آینده پژوهش دارید و به چه سمت‌وسویی می‌روید؟
با توجه به اقدامات و سرمایه‌گذاری‌های گسترده کشورهای معاند علیه کشور، مخصوصاً در حوزه افکار و عقاید جوانان، باید پذیرفت که این حملات نرم تأثیرات عمیقی بر رفتار، فرهنگ و گفتمان جوانان ما گذاشته است. نوع پوشش، سبک زندگی و نگرش‌های اجتماعی جوانان خود گویای این تأثیرات است. به همین دلیل ضروری است:
۱. توسعه خوراک فکری برای جوانان که بتوانیم از طریق آن نیازهای فکری، هویتی و روانی آنها را به نحوی سالم تأمین کنیم تا از القائات فکری بیگانه مصون بمانند.
۲. استفاده از فناوری‌های نوین، رسانه‌های اجتماعی و موج دیجیتال برای هدایت باورها و نگرش‌های جوانان، ضمن استفاده از تکنیک‌های جدید روانشناسی رسانه، که مخاطبان را تحت تأثیر مثبت قرار داده و آنها را به سمت مسیرهای قابل کنترل و هدایت سوق دهد.
۳. تقویت هویت دینی-ملی از طریق بازنمایی جذاب فرهنگ و ارزش‌های بومی، به شکلی که جوانان عملاً احساس کنند این فرهنگ و ارزش‌ها پاسخ‌گوی نیازهای روز آنهاست.
۴. افزایش میزان تولید محتوای هدفمند در فضای رسانه‌ای با کیفیت بالا، به نحوی که هم رقابتی باشد و هم بتواند ارزش‌های مطلوب را در ذهن مخاطبان جا بیندازد.
۵. تغییر نگاه مسئولان به پژوهش‌های فرهنگی و لزوم سرمایه‌گذاری بلندمدت در این امر.
تحقیقات باید به گونه‌ای پیش برود که بنیان خانواده که رکن اصلی جامعه است تقویت شود و مورد حمایت ویژه قرار گیرد، چراکه آسیب به خانواده می‌تواند به فروپاشی اخلاقی نسل آینده منجر شود. از سوی دیگر، ارائه الگوهای مناسب برای همکاری بین‌المللی با حفظ استقلال فرهنگی و ارزشی از دیگر ضرورت‌هاست.
آیا نکته‌ای هست که دوست داشته باشید بیان کنید؟
در اقیانوس بی‌پایان اطلاعات و مطالب موجود در جهان هستی، برای نجات از این فضای پر تنش و پرتلاطم تنها سوار شدن بر کشتی آگاهی و تعالیم ارزشمند اسلام راه‌حل نهایی است. آموزه‌های اسلام مانند چراغی روشن، مسیر هدایت و نجات از بحران‌های معنوی، فرهنگی و اجتماعی را ارائه می‌کند. این تعالیم نه تنها در حوزه اعتقادی بلکه در جنبه‌های مختلف زندگی انسان‌ها نیز قابل اجراست و اگر به درستی شناخته و تبیین شود می‌تواند به بزرگ‌ترین ابزار مقابله با چالش‌های فرهنگی و اجتماعی ما تبدیل شود.
آیا منبع یا نظریه‌ای وجود دارد که برای شما الهام‌بخش باشد؟
احادیث و روایات ارزشمند اسلامی، سخنان ائمه اطهار که در مسیر هدایت انسان‌ها بیان شده است، از اصلی‌ترین منابع الهام‌بخش محسوب می‌شود. همچنین استفاده از مقالات تحقیقاتی اجتماعی و رفتاری از منابع معتبر جهانی و تحلیل رفتارهای اجتماعی مردم در سایت‌های معتبر می‌تواند نقش مؤثری در درک تحولات اجتماعی داشته باشد. از سوی دیگر، مطالعات میدانی و تحقیقات علمی داخلی که روایتگر واقعیت‌های زیست‌جهان انسان ایرانی است، باید به عنوان راهنمای تدوین برنامه‌های فرهنگی در اولویت قرار گیرد.
انتهای خبر/ر
نظر شما
دیدگاه های ارسال شده توسط شما، پس از تایید توسط مدیریت در وب سایت منتشر خواهد شد