به گزارشايلام بيدار، اتفاقات ناگوار اخیر برای چند کودک بی‌گناه، باعث جریحه‌دار شدن احساسات عمومی شد؛ اتفاقات ناگواری که شاید عملکرد خوب رسانه‌ها در آموزش کودکان و والدین‌شان نقش موثری در عدم وقوع آنها یا جلوگیری از تکرار چنین اتفاقاتی در آینده داشته باشد. روزنامه «جوان» در گفت‌وگو با روانشناسان کودک این موضوع را بررسی کرده است و متأسفانه همه این کارشناسان بر عدم کارایی تلویزیون و شبکه‌های به‌اصطلاح تخصصی کودک در آموزش‌های مربوط به خود مراقبتی، تأکید داشتند.
درآمدزایی همه چیز را تحت تأثیر قرار داده
زمانی که صحبت از راه‌اندازی شبکه‌های تخصصی کودک به میان آمد، محمد سرشار، مدیر این شبکه ابراز امیدواری کرد که شرایطی به وجود آید که این شبکه‌ها پیام بازرگانی پخش نکنند. اما آنچه اکنون شاهد آن هستیم، حضور پررنگ برنامه‌های تبلیغاتی و آگهی بازرگانی در شبکه‌های پویا و نهال است؛ مسئله‌ای که انتقاد بینندگان این شبکه‌ها را هم در پی داشته است. یکی از نظراتی که اخیراً از سوی مخاطبان شبکه منتشر شده این است: « لطفاً پیام بازرگانی کمتر بدید. ما رأس ساعت برنامه می‌بینیم داره پیام بازرگانی میده. جون به لب میشیم تا یه برنامه را ببینیم.»، پیغام‌هایی از این دست که درخواست کاهش حجم آگهی‌های بازرگانی را در شبکه دارند، زیاد است. از سوی دیگر این شبکه‌ها در قرق برنامه‌های تلفنی با خدمات ارزش افزوده قرار گرفته است.
انواع و اقسام برنامه‌ها، از تلفن‌های داستانگو گرفته تا مسابقات تلفنی مختص گروه سنی کودک در شبکه نهال و پویا جا خوش کرده‌اند. از مسابقه «زنگوله » گرفته تا خدمات ارزش افزوده و مسابقه شرکت «مروا» تا برنامه عروسکی و مسابقه «مل مل» همگی جزو این دسته از برنامه‌های تلفنی هستند. تشویق کودکان به تماس تلفنی با این شماره‌ها و تحمیل هزینه به خانواده‌ها در حالی صورت می‌گیرد که این شبکه‌ها بعضاً از آیات و روایات معصومین برای آموزش درست کودکان و رفتار پسندیده کودک استفاده می‌کنند.
شبکه‌هایی که نمی‌توانند درست آموزش دهند!
یکی از اهداف راه‌اندازی شبکه‌های تخصصی کودک و نوجوان ایجاد زمینه آموزش اجتماعی نونهالان و کودکان است؛ مسئله‌ای مهم که می‌تواند بر آینده جامعه نیز تأثیر مستقیمی بگذارد. «جوان» در گفت‌وگو با چند تن از روانشناسان کودک، برنامه‌های «پویا» و «نهال» را مورد بررسی قرار داده است.
عطیه میرزاامیر، روانشناس کودک به «جوان» می‌گوید: اولین شرطی که کودک را مجاب می‌کند تا برنامه کودک را تماشا کند و در حین تماشا نیز نکات آموزشی را فرا بگیرد، جذابیت است. وقتی می‌بینیم بیشتر برنامه‌ها مختص بازپخش کارتون‌های قدیمی یا برنامه‌های تکراری است، آن جذابیت از بین می‌رود. در میان تولیدات ایرانی هم چیز چشمگیری برای جلب توجه کودکان در شبکه‌های پویا و نهال ساخته نشده که بگوییم می‌تواند در آموزش بچه‌ها تأثیرگذار باشد. میرزاامیر می‌افزاید: یکی از مسائل مهمی که باید در تلویزیون و به خصوص برنامه‌های شبکه‌های نهال و پویا به آن توجه شود بحث آموزش‌های مربوط به خودمراقبتی است. این نوع موضوعات یا در برنامه‌های کودک دیده نمی‌شود، یا آنقدر رو و مستقیم است که در ضمیر ناخودآگاه کودک نفوذ نمی‌کند و تأثیری نمی‌گذارد. این روانشناس ادامه می‌دهد: در سال‌های گذشته برنامه‌ای مثل «عمو پورنگ» می‌توانست آموزش‌هایی را به کودکان بدهد اما بچه‌های امروز باهوش‌تر از آن هستند که بشود با همان شیوه قدیمی به آنها درس‌های اخلاقی و تربیتی داد. الان شاهد پخش برنامه‌هایی هستیم که کودک با آنها احساس خودمانی بودن نمی‌کند. وقتی این حس در بیننده خردسال به وجود نیاید، قاعدتاً تأثیری را هم که به دنبال آن هستیم، نمی‌پذیرد.
وی با یادآوری حوادث اخیر می‌گوید: ما نیازمند شبکه‌ای هستیم که نه تنها کودکان، بلکه والدین آنها را آموزش دهد که چطور از کودک‌شان مراقبت کنند و آنقدر جذاب و زیرپوستی این موضوع را ارائه دهد که تأثیرش را در بیننده بگذارد، چیزی که اکنون شاهد آن نیستیم.فرزانه حسین‌زاده نمین، روانشناس کودک، در گفت‌وگو با «جوان»، نقش کارتون‌ها را در آموزش کودکان مهم می‌داند و می‌گوید: کارتون‌هایی که از شبکه‌های نهال و پویا پخش می‌شود، در بسیاری از موارد حتی بدآموزی هم دارد. وی با اشاره به کارتون‌هایی که زمانی از تلویزیون پخش می‌شد، می‌گوید: در سال‌های گذشته کارتون‌هایی که پخش می‌شد به مسائل روانی کودکان و آموزش آنها توجه بیشتری داشتند، مانند کارتون «حنا دختری در مزرعه» که درباره دختربچه‌ای بود که خودمراقبتی داشت و این موضوع را به بیننده‌ها یاد می‌داد ولی الان می‌بینیم که مضمون خوبی نیز در کارتون‌های جدید دیده نمی‌شود.
حسین‌زاده می‌افزاید: البته نباید بی‌انصافی کنیم که برخی از برنامه‌ها مانند خاله‌ها و عموهای تلویزیونی توانسته در برخی از موارد تأثیر خوبی داشته باشد، ولی مهم تداوم و پیوستگی آن است که در آن برنامه‌ها دیده نمی‌شود.این روانشناس پیشنهاد می‌دهد: باید برنامه‌های شبکه‌های نهال و پویا با موضوع خودمراقبتی و آموزش‌های جنسی و تربیتی به کودکان، در دیگر شبکه‌های تلویزیونی تبلیغ شوند تا خانواده‌هایی که کمتر تلویزیون می‌بینند هم آگاه شوند که چنین برنامه‌ای قرار است از تلویزیون پخش شود.
رده‌بندی سنی برای برنامه‌ها به درستی اعمال نمی‌شود
تفکیک سنی بینندگان شبکه‌های پویا و نهال، یکی از موضوعاتی است که گویا در عمل به نتیجه مطلوب نرسیده است، به نحوی که دسته‌بندی برنامه‌هایی که در این دو کانال تلویزیونی پخش می‌شود، گاهی با آنچه در مأموریت برنامه ذکر شده است، همخوانی ندارد. یکی از ایراداتی که به شبکه«امید» نیز وارد شده است، همین موضوع است. کیمیا پیغان، روانشناس کودک در این زمینه به «جوان» می‌گوید: بهترین پیشنهاد برای تفکیک درست سنی برنامه‌های کودک استفاده از کارشناسان و روانشناسان است. الان شاهد آن هستیم که برنامه‌ها متناسب با گروه‌های سنی رده‌بندی نمی‌شوند. خانواده‌ها هم نظارت درستی بر آنچه کودک‌شان از تلویزیون تماشا می‌کند، ندارند.
این روانشناس می‌افزاید: تلویزیون باید نگاه سرسری به برنامه کودک را کنار بگذارد، ما برنامه کودک را باید به چشم سرمایه‌گذاری برای آینده جامعه نگاه کنیم. اگر برنامه‌ای برای کودک ساخته می‌شود باید آن را با حضور خانواده‌ها و کودکان دید، قطعاً حضور کودک در برنامه تلویزیونی تأثیر آموزشی را به همراه خواهد داشت که تا همیشه در ذهن وی باقی خواهد ماند. این سخنان بخشی از نظرات انتقادی درباره برنامه‌های شبکه‌های «پویا» و «نهال» بود و ممکن است دیگر کارشناسان این حوزه به ابعاد دیگری از این شبکه‌ها اشاره کنند که نقدهای تازه‌ای را به عملکرد شبکه کودک به همراه داشته باشد.
سینما پرس
انتهای پیام/ی
نظر شما
دیدگاه های ارسال شده توسط شما، پس از تایید توسط مدیریت در وب سایت منتشر خواهد شد