موسی ملکی پور::کوههای استان ایلام(کوه سیاه کوه ، کاسه ماس ،دالپری و...) به سببب قرار گیری در لبه بیرونی صفحه ایران و حاشیه قرار گرفتن، محل تصادم با صفحه عربستان بوده و بر اثر فشار تکتونیکی، دهها گسل در این مناطق شکل گرفته است که از لحاظ زمین شناسی پدیده نادر بشمار می آید، این گسل ها همگی طول آنها از 50 کیلومتر کمتر بوده و تقریبا 90 درصد، زیر بیست کیلومتر می باشند که به نظر می رسد توانایی قدرت تخریبی بالا و لرزه بالاتر از 6 ریشتر را ندارند، با توجه به اینکه زلزله های مخرب همانند بم، طبس، رودبار- منجیل گسل هایی با طول بیش از 400 کیلومتر داشته اند.
تحلیل مرفولوژی گسل ها نشان می دهد که زلزله مورموری بر روی سایر گسل ها تاثیر در در نتیجه سایر گسل های فرعی در حال آزاد کردن انرژی هستند مطالعه نقشه زلزله نشان می دهد که گسل های تا شعاع ده کیلومتری دارای فعالیت بیشتر بوده و به سمت حواشی از میزان آنها کاسته می گردد که وقوع لرزه های پی در پی با توجه به خصوصیات مرفولوژی چین های زاگرس طبیعی می باشد.
با توجه به اینکه در استان دهها گسل وجود دارد که می توان 43 گسل سیاهکوه ، 51 گسل اناران و دهها گسل دیگر در کوههای مهران و مانشت و بانکول، لزوم مطالعه ساختار زمین شناسی استان در جهت پیشگیری از لرزه های آتی از ضروریات می باشد
- ساختار زمین شناسی استان هر چند اجازه وقوع زلزله های مخرب را نمی دهد اما با توجه به نقشه های زمین شناسی، دهها زمین لرزه در طول دورانهای زمین شناسی (یک ملیون ساله) باعث رانش در کوههای استان شده و بزرگترین رانش جهان(لغزش شمال کبیرکوه)، خود بیانگر لرزه های متعدد بوده و نشان می دهد که همواره از لحاظ تاریخی منطقه از لحا تکتونیک منطقه فعال بوده و فراوانی میزان گسل و ویژگی های زمین شناسی با سایر مناطق کشور متفاوت است و زمین لرزه های متعدد سال 1387- 1366- 1335 خود گواه این مطلب می باشد بنابراین با توجه به لرزش های متعدد در استان، رعایت اصول مهندسی ساختمان سازی از مهمترین اقداماتی است که باید مورد توجه مسولین قرار گیرد.
- معمولا اولین شرط مقابله با بلایای طبیعی تهیه نقشه های مناطق زلزله خیز می باشد، تهیه نقشه های گسل ها و مناطق خطر می تواند ما را در شناخت زلزله های استان کمک نموده و با توجه به تخریب محلی گسل های استان از ساخت سازها در مجاورت گسل ها جلوگیری شود.
- مطالعه وضعیت موجود مناطق زلزله زده بیانگر ضعف شدید در مدیریت بحران بوده و مابین نهادهای ذی ربط کمترین ارتباط وجود داشته که در این مورد آشفتگی هایی را هم شاهد بوده ایم. تنها دلایل کمی تلفات انسانی در این زلزله بر خلاف نظرات مسولین، می توان در شدت زمین لرزه (2/6 ریشتری) دانست که قادر به تخریب و ویرانی منازل مسکونی نبوده تقریبا سقف هیچ مسکنی آوار نشده است هر چند که با ایجاد ترکهای قوی این مساکن را غیر سکونت شده اند.
- زمین لرزه های اخیر و سال 1387 به اکثر سکونتگاههای، شهرستانهای آبدانان و دهلران آسیب رسانده و بنیان آنها را سست نموده است که در صورت فعال شدن گسل های کوههای سیاهکوه و اناران باید شاهد اتفاقات ناگوارتر باشیم، بنابراین از نهادهای ذی ربط انتظار می رود با اعطای وام و تسهیلات مالی به کمک این مردم مرزنشین و رنج دیده بشتابند.
دکتری برنامه ریزی شهری و کارشناس ارشد ژئومرفولوژی دانشگاه تهران