در توسعه اقتصادی جوامع ،حضور نیروهای خلاق و مبتکر و تفکرات انقلابی و دگرگون کننده مسیر جامعه و مولد لازم ضروری است و این مقصود حاصل نمیشود مگر با وجود پدران و مادران مدیر و مدبر قدرتمند و کار آمد که با تربیت فرزندان توانمند این امر را محقق می نمایند.
ارسطو اقتصاد را علم خانه داری می دانست و اما هنر اقتصاد خانواده به معنی برقراری تعادل میان منابع محدود در آمد و مخارج است و تامین اقتصادی یکی از رموز بقای خانواده هاست نه همه آن.
مدیریت منزل
پیامبر گرامی اسلام(ص) کارها را با تو جه به توان و شرایط روحی و جسمی زن و مرد بین حضرت زهرا (س) و امام علی (ع) تقسیم فرمودند؛ کارهایی با نقش مادری و همسری ارتباط نزدیک داشتند و در منزل انجام می شد بر عهده ی حضرت زهرا(س) و کارهای بیرون از منزل به امام علی (ع) سپرده شد.
زمانی که از مدیریت منزل بحث می شود نا خود آگاه اذهان متوجه بانوی خانواده می شوند؛ مدیریت بودجه خانواده و دارایی های آنها با تو جه به مرحجات افراد و خانواده تعیین می گردد .
شاید شیوه تهیه غذا و استفاده بهینه از امکانات و وسایل منزل و وسایل شخصی هر فرد ،نظافت،نگهداری و حتی قرار دادن وسایل و مراقبت از فرزندان و تامین سلامت آن عزیزان در مجموعه سرمایه های هر خانوار ناچیز و نادیده به حساب آید و فقط پول و سهام اوراق مشارکت و املاک خانه و ماشین و پس انداز و دفترچه های حساب و.....به عنوان سرمایه در نظر گرفته شود!
اما باید بدانیم که همه موارد فوق نیازمند یک برنامه ریزی صحیح می باشند ودر صورت بی برنامگی یا ضعف برنامه ریزی موجبات از هم پاشیدگی خانواده شده و به دنبال آن جامعه ای ناسالم وفشل ایجاد خواهد شد .
برای ایجاد یه خانواده سالم در تمامی حوزه ها به مدیر شایسته توانمندی نیازمندیم که با کمترین هزینه بالاترین مطلوبیت را داشته باشیم؛ مدیریت خوب یعنی توان مقابله با کمبودها و برقراری تعادل بین در آمدها و هزینه ها و ایجاد رضایت خاطر و نشاط در خانواده می باشد.
عوامل موثر در توفیق مدیریت اقتصادی:
ا.استفاده بهینه ازلحظه ها (زمان) ؛عمر انسان محدود و غیر قابل برگشت و غیر قابل پیش بینی از حیث طول بهره وری است، پس همانگونه که جهت تحصیل علم ودانش از بهترین زمان یادگیری بهره مند می شویم ودر غیراینصورت نتایج مطلوب حاصل نخواهد شد در تحصیل و بهره وری اقتصادی هم باید از فرصت ها به موقع و به بهترین نحوه و بالاترین انرژی بهره جست .
2.تقسیم کار: شاید اداره خانه و خانواده بنظر ساده و بدون پیچیدگی بنظرآید، ولی با رفع این توهم وبکار بستن برنامه ریزی و اجرای صحیح آن که توسط مدیر با کفایت صورت می پذیرد سکون و آرامش در خانواده برقرار می گردد .
تاثیر تقسیم کارحتما با افزونی بازدهی رابه همراه خواهد داشت و ازسنگینی و فشار کار به یک یا چند نفر خاص خواهد کاست، کارها اگر به خوبی تقسیم شوند و همه وظایف خود را به درستی به پایان برند نیازی به اجیر کردن کارگر و مستخدم نخواهد بود درعین حال تقسیم کار باید به گونه ای باشد که میان توان فرد با مسئولیت و وظیفه که به عهده او گذاشته شده است تناسب لازم را داشته باشد تا موجب خستگی ورها کردن مسئولیت ها نشود.
تعادل درتقسیم کار منجر به آرامش سلامت روحی وجسمی اعضای خانواده بخصوص مادر خواهد بود باید بدانیم که کار درخانه جزو سیستم اقتصادی و اجتماعی بوده و جدایی از نظام اقتصادی جوامع نمی باشد.
تدبیر مادر و حداکثری رفاه خانواده:
جای هیچگونه تردیدی نیست که درآمد خانواده تنها درصدی از نیازهای خانواده را در بردارد ولی سرمایه های انسانی هر خانواده که با تربیت و پرورش صحیح می توانند مولد کار باشند بعد دیگری برای ما آشکار می سازد و اهمیت آنها را روشن میگرداند .
پرورش انسان توانمند و خلاق و کارآمد در محیط خانواده سالم صورت می گیرد و این فرایند دوره طولانی را طی خواهد کرد تا به ثمر برسد ،این دوره در میان جوامع روستایی تقربیا در دهه اول ثمرات خود را نشان می دهد و کودکان از رسیدن به 10سالگی هریک نیروی کاری مفید در محیط و خانواده به حساب می آید ولی در جوامع کنونی و بخصوص شهری و خاصه کلان شهرها این امر تا اواخر دهه دوم زندگی فرزندان با تاخیر می افتد که متاسفانه آسیب هایی را هم در پی دارد، اما در هر دو جامعه (چه شهری چه روستایی) نقش مادران در تربیت آماده سازی پذیرش مسئولیت ها در نوجوانان و ایجاد روحیه تلاش خلاقیت و سلامت نفس و اعتماد و نظم و وجدان و تعهد کاری و قناعت و شکرو...نقش اساسی را داراست.
مادر با داشتن صفت های زیبایی چون قناعت و شکر و صبر خانواده به مجموعه افراد تحت تربیت و حمایت خویش می فهماند که زندگی مبتنی بر آرامش و احساس امنیت است و ثروت دارای قسمتی از نیازهای خانواده است با کمبود مالی می توان آرام زندگی کرد ولی کمبود های اخلاقی؟؟!!
ضعف جسم قابل تحمل است ولی ضعف های اعتقادی بعضا" آسیب های جدی و جبران ناپذیری را بر خانواده تحمیل می نماید.
پیامبر (ص) می فرمایند((افقر فخری))ناداری و فقر مایه مباهات من است ؛شاید سوال شود چگونه نداشتن فخراست در حالی که در روایت دیگری می فرمایند: اگر فقر از در وارد شود ایمان از پنجره می رود، در توجیه و شرح آن باید گفت : اگر با فقر مبارزه شود منتها مبارزه خلاقانه بالاخره افتخار نصیب انسان خواهد شد چرا که همه نوآوری ها و ابداعات در هنگامه تحریم ها و کمبودها پدید آمده است ولی اگر با فقر منفعلانه برخورد شود مایه سلب ایمان خواهد شد یعنی اگر فرد به جای مبارزه با فقر آن را پذیرفته و تحرکی نکرده بلکه به توجه و عنایت دیگران چشم بدوزد همه آبرو و ایمان و شخصیت خود را نزد اطرافیان و جامعه ازدست خواهد داد احترام جای خود را به ترحم می دهد که چه بد سرنوشتی است و مادر در ایجاد نگرش مثبت به فقر و مبارزه با آن و ایجاد خلاقیت نقش اساسی را دارد که به تجربه در طول تاریخ ثابت گشته است.
روشهای مادران درالقاب مثبت اقتصادی:
مادر می تواند به فرزندان معیارهای کار واقعی را بشناساند:
1.هرگاه از کاری احساس مفید بودن ورضایت مندی داشته باشید کار واقعی است
2.مطابق توان و استعداد و علاقه شما بود
3.به استقلال جامعه در ابعاد مختلف کمک کند
4.مولد باشد (نوو کاربردی)
5.احساس امنیت و پیشرفت و ترقی و پایداری در آن کار حس شود.
6.شرافتمندانه باشد و از مسیر حلال خارج نشود (مسیر کار ازدروغ،ناسزا،رشوه،غل و غش و قاچاق وکارهای غیرقانونی تهی باشد)
-مادربه فرزندان روش صحیح نگهداری از امکانات را بیاموزد : استفاده ازلباس و کفش وکلیه لوازم شخصی و تحصیلی لوازم و هر آنچه در اختیار آنان است به فرزندان روش استفاده بهینه از امکانات موجود را بیاموزد.
نظم و ترتیب یکی از راههای مهم جهت حفظ وسایل و لوازم است ؛درست خرج کردن و بجا خرج کردن و برنامه ریزی در دخل و خرج را از کودکی به آنان بیاموزد ،دورریزها را کم کرده و از هر وسیله ای با روشهای مختلف ابزار جدیدی تولید کرد و از تجملات پرهیز کردن ودر عین حال توجه به موقعیت خود و خانواده و بی توجهی به مد و آنچه که دیگران دارند با مناعت طبع و عزت نفس زندگی کردن و چشم به زندگی دیگران ندوختن و....
وهزاران ویژگی دیگری از حوزه های اقتصادی خانواده و جامعه به دستان توانمند مادران حل و فصل می گردد.
-توجه به دیگران و نیازهای آنان و خود نخوردن و نپوشیدن (ایثار) و دیگران را خوراندن و پوشاندن (سوره دهر و حضرت زهرا (س)و علی (ع) و حسین (ع) سه شب با آب افطار کردند و یتیم و فقیر و اسیر را سیر کردند) مادر می تواند با آموزه های صحیح دینی و با رفتار زیبا به فرزندان بیاموزد هرکس تقوای الهی را پیشه کند خداوند راه خروج از سختی ها را پیش پایش می گذارد و به او روزی می دهد (مادی و معنوی) از آنجایی که گمان نمی برد و هرکس بر خدا توکل کند پس خداوند کفایتش دهد.
مادر وقتی به مقام تقوی و توکل و رضا و تسلیم می رسد در همه بخش های زندگی قادر به راهبری هدایت اعضای خانواده می باشد.
امام صادق (ع) می فرماید : وقتی روزی شما کم شده است استغفار کنید و طلب توبه نمائید که خداوند در قرآن چنین فرموده است امام علی (ع) ((اکثر الاستغفار تجلب الرزق)) زیاد استغفار کنید که روزی به سوی شما جلب میکند امام باقر(ع) بر شما باد به دعا برای برادران مومنتان که باعث افزایش روزی میشود
از پیامبر سوال شد که چرا مردم مغرب زمین (در آن زمان گویا رومیان بوده اند)در نعمت فراوانی به سر می برند در حالی که ما چنین با فقر دست و پنجه نرم می کنیم ؟ پیامبر(ص) ((حسن یزید فی الرزق)) خوش اخلاقی روزی را زیاد می کند و در ادامه فرمودند : بداخلاقی مردم را ازشما به و حشت می اندازند و روزی را تنگ می نماید.
نتیجه این که مادر توانمند می تواند در حوزه های اقتصادی خانواده با پاکی نیت و طراوت اندیشه دوری از شح (تنگ نظری) در برخوردها سهل گرفتن در زندگی با دیگران گشایش چهره و خوش برخورد کردن با مسلمین گنج های رزق و روزی را بسوی خود و خانواده ودر نهایت جامعه سرازیر می نماید.
اوبا جلب محبت و اعتماد ایجاد شده این نوع رفتارها نگرش ها زمینه رشد همسر و فرزندان را فراهم ساخته و زندگی آکنده از خیرو برکت الهی را ایجاد می نماید این خیرات و برکات آنچنان فراگیر خواهد شد که افراد بسیاری از خوان نعمت چنین خانواده ای بهره مند می گردند (( و فی اموالکم حق لیسائل و المحروم)) در اموالتان حقی برای فقیرو ندار موجود است حق را به حق دار می دهید.