به گزارش خبرنگار پایگاه خبری تحلیلی «ایلام بیدار»، در دنیای امروز که اطلاعات با سرعتی بی‌سابقه منتشر می‌شود، فضای مجازی به بستری قدرتمند برای تبادل افکار و داده‌ها تبدیل شده است. اما در کنار این فرصت‌ها، چالش‌های جدی نیز به وجود آمده که مهم‌ترین آن‌ها، انتشار اخبار جعلی یا همان فیک نیوزهاست. اخبار کذب به راحتی می‌توانند آرامش روانی جامعه را مختل کرده، اعتماد عمومی را خدشه‌دار کرده و حتی امنیت ملی را تهدید کنند. در مقاطع حساس، نظیر انتخابات، بحران‌های اجتماعی یا رویدادهای مهم ملی، برخی افراد و گروه‌ها عامدانه یا ناآگاهانه، فضای مجازی را به ابزاری برای تشویش اذهان عمومی تبدیل می‌کنند.
از سوی دیگر، فعالیت بی‌ضابطه برخی سلبریتی‌ها و بلاگرها در فضای مجازی، بدون نظارت و چارچوب مشخص، به یکی از دغدغه‌های جدی بدل شده است. این افراد بعضاً با انتشار مطالب هیجانی یا جهت‌دار، بدون در نظر گرفتن مصالح عمومی، بر روند تحولات اجتماعی و روانی جامعه اثر می‌گذارند؛ بنابراین، لزوم ساماندهی فضای مجازی و مقابله با انتشار اخبار جعلی، بیش از هر زمان دیگری احساس می‌شود.
در همین راستا، خبرنگار پایگاه خبری تحلیلی «ایلام بیدار» در گفتگو با کارشناسان مختلف، ابعاد این موضوع را بررسی کرده است.
مقابله با انتشار اخبار جعلی ضرورتی انکارناپذیر است
حسین ندیمی کارشناس اجتماعی در گفتگو با خبرنگار پایگاه خبری تحلیلی «ایلام بیدار» گفت: فضای مجازی در کنار تمام ظرفیت‌های مثبت خود، در سال‌های اخیر به محملی برای انتشار گسترده شایعات و اخبار کذب تبدیل شده است. این پدیده به ویژه در زمان‌هایی که جامعه در وضعیت بحران یا اضطراب قرار دارد، می‌تواند تبعات بسیار مخربی داشته باشد. برخی افراد و گروه‌ها با اهداف خاص یا از سر ناآگاهی، اطلاعات نادرست را به سرعت منتشر می‌کنند که این امر آرامش روانی مردم را به خطر می‌اندازد.
در مواقع حساس، همچون انتخابات، بحران‌های اقتصادی یا حوادث طبیعی، فیک نیوزها می‌توانند باعث بی‌اعتمادی نسبت به مسئولان، نهادهای حکومتی و حتی کل نظام شوند. مقابله با این پدیده نیازمند یک برنامه‌ریزی جامع و همکاری بین دستگاه‌های مسئول، رسانه‌ها و خود مردم است. باید سواد رسانه‌ای افراد ارتقاء یابد تا هر خبری را بدون راستی‌آزمایی بازنشر نکنند.
از طرف دیگر، لازم است سازوکارهای قانونی مشخصی برای برخورد با عاملان انتشار اخبار جعلی تعریف شود. در عین حال، این برخوردها باید به گونه‌ای باشد که به آزادی بیان آسیب نرساند. هدف، ایجاد فضایی شفاف و مسئولانه در فضای مجازی است، نه بستن یا محدود کردن بی‌ضابطه آن.
بی‌ضابطگی فعالیت سلبریتی‌ها و بلاگرها تهدیدی برای سلامت جامعه
مهدی ویسه عضو هیأت علمی دانشگاه ایلام با خبرنگار پایگاه خبری تحلیلی «ایلام بیدار» گفت: یکی از معضلات اساسی فضای مجازی، فعالیت بی‌ضابطه افرادی است که به‌عنوان سلبریتی یا بلاگر شناخته می‌شوند. این افراد به دلیل تعداد بالای دنبال‌کننده‌های خود، تأثیر بسیار زیادی بر افکار عمومی دارند. اما متأسفانه برخی از آن‌ها بدون هیچ‌گونه آگاهی تخصصی، در موضوعات حساس اجتماعی، سیاسی و اقتصادی اظهارنظر می‌کنند و باعث شکل‌گیری جریان‌های فکری سطحی یا حتی مخرب می‌شوند.
در بسیاری از مواقع، این چهره‌ها با انتشار مطالب تحریک‌آمیز، احساسی یا حتی نادرست، موجی از نگرانی یا خشم در جامعه ایجاد می‌کنند. نبود نظارت مؤثر بر فعالیت این افراد، موجب شده است که گاهی فضای مجازی به جولانگاهی برای القای نگرش‌های غلط، ترویج سطحی‌نگری و حتی گسترش شایعات تبدیل شود.
برای مقابله با این وضعیت، لازم است چارچوب‌های مشخصی برای فعالیت افراد با نفوذ در فضای مجازی تدوین شود. همان‌گونه که خبرنگاران حرفه‌ای باید به اصول اخلاقی و حقوقی پایبند باشند، سلبریتی‌ها و بلاگرها نیز باید در قبال محتوای خود مسئول باشند. نهادهای ناظر باید بدون ایجاد فضای محدودیت‌آمیز، زمینه را برای فعالیت حرفه‌ای، مسئولانه و آگاهانه این افراد فراهم کنند.
فضای مجازی نباید به ابزاری برای آشوب اجتماعی تبدیل شود
عباس رضایی کارشناس مسائل سیاسی در گفتگو با خبرنگار پایگاه خبری تحلیلی «ایلام بیدار» گفت: فضای مجازی در کنار تمام امتیازاتش، می‌تواند به سرعت تبدیل به بستری برای آشوب‌های اجتماعی شود، به ویژه اگر بدون نظارت رها شده باشد. در مقاطع حساس، برخی افراد یا گروه‌های معاند به صورت هدفمند در فضای مجازی فعالیت می‌کنند تا امنیت روانی جامعه را بر هم بزنند.
در بسیاری از کشورها، قوانین سختگیرانه‌ای برای مقابله با انتشار اخبار جعلی و فعالیت‌های مخرب در فضای مجازی وجود دارد. ما نیز باید به سمت تدوین و اجرای مقرراتی پیش برویم که هم آزادی بیان را تضمین کند و هم از سوءاستفاده‌های احتمالی جلوگیری نماید.
البته باید توجه داشت که سیاست‌های ساماندهی فضای مجازی نباید صرفاً جنبه امنیتی داشته باشند. بلکه باید فرهنگ‌سازی، آموزش سواد رسانه‌ای، و ارتقاء مسئولیت اجتماعی در دستور کار قرار گیرد. مردم باید بدانند که هر رفتاری در فضای مجازی، مسئولیت‌هایی به دنبال دارد. نباید اجازه داد که چند فرد بی‌مسئولیت، آرامش و انسجام اجتماعی را قربانی منافع شخصی یا سیاسی خود کنند.
اهمیت فناوری در شناسایی و مهار فیک‌نیوز
محمد رستمی کارشناس فناوری اطلاعات و ارتباطات در گفتگو با خبرنگار پایگاه خبری تحلیلی «ایلام بیدار» گفت: فناوری‌های نوین ابزارهای قدرتمندی برای شناسایی و مقابله با اخبار جعلی در اختیار ما قرار داده‌اند. امروزه با استفاده از هوش مصنوعی، می‌توان الگوریتم‌هایی طراحی کرد که الگوهای انتشار فیک‌نیوز را شناسایی کرده و از گسترش آن‌ها جلوگیری کنند.
از سوی دیگر، پلتفرم‌های فضای مجازی باید مسئولیت بیشتری در قبال محتوایی که منتشر می‌شود، بپذیرند. نمی‌توان تنها به کاربران تکیه کرد تا صحت اخبار را بررسی کنند؛ پلتفرم‌ها باید مکانیسم‌هایی برای اعتبارسنجی محتوا، هشدار درباره اخبار مشکوک، و حتی حذف محتوای مخرب داشته باشند.
از طرف دیگر، نیاز به ایجاد پلتفرم‌های بومی قوی نیز وجود دارد. ما باید بتوانیم شبکه‌های اجتماعی و پیام‌رسان‌هایی با استانداردهای بالا و بر اساس فرهنگ ایرانی - اسلامی توسعه دهیم تا هم از تهدیدات کاسته شود و هم استقلال دیجیتال کشور تضمین گردد.
در نهایت، همان‌طور که جوامع پیشرفته به اهمیت امنیت فضای مجازی پی برده‌اند، ما نیز باید برخوردی علمی، مدبرانه و آینده‌نگرانه با این مقوله داشته باشیم. مقابله با اخبار جعلی و ساماندهی فضای مجازی، بدون بهره‌گیری از ظرفیت فناوری‌های نوین ممکن نیست.
انتهای خبر/ر