به گزارش خبرنگار پایگاه خبری تحلیلی «ایلام بیدار»، سپاه پاسداران انقلاب اسلامی به‌عنوان یکی از نهادهای امنیتی و نظامی جمهوری اسلامی ایران، جایگاه ویژه‌ای در میان مردم دارد. این جایگاه به دلیل نقش مؤثر سپاه در دفاع مقدس، فعالیت‌های اجتماعی و اقتصادی، و نیز عملکرد امنیتی آن در مواجهه با تهدیدات داخلی و خارجی شکل گرفته است. در این گزارش به بررسی جایگاه سپاه پاسداران و مقایسه آن با نیروهای امنیتی سایر کشورها خواهیم پرداخت.
تاریخچه و بنیان‌گذاری سپاه پاسداران
یاسر رضایی کارشناس مسائل سیاسی در گفتگو با خبرنگار پایگاه خبری تحلیلی «ایلام بیدار» گفت: سپاه پاسداران پس از پیروزی انقلاب اسلامی در سال ۱۳۵۷ با هدف حفظ و تقویت ارزش‌های انقلاب و مقابله با تهدیدات داخلی و خارجی تأسیس شد. از همان ابتدا، سپاه به‌عنوان نهادی مردمی، انقلابی، و چندبعدی شناخته می‌شد؛ نهادی که صرفاً نظامی نیست، بلکه در حوزه‌های اجتماعی و فرهنگی نیز نقش ایفا می‌کند.
وی افزود: نقش سپاه در دوران دفاع مقدس (جنگ ایران و عراق) باعث شد این نهاد به نماد مقاومت و ایثار در ذهن مردم تبدیل شود. همچنین فعالیت‌های سپاه در زمینه‌های مختلف اجتماعی و اقتصادی، مانند پروژه‌های عمرانی و امدادرسانی، موجب تقویت پیوند این نهاد با مردم شده است.
مردمی بودن و تعامل با جامعه
نصرت اله حیدری زرنه عضو هیأت علمی دانشگاه آزاد ایلام با خبرنگار پایگاه خبری تحلیلی «ایلام بیدار» گفت: از آغاز تأسیس، سپاه پاسداران به‌عنوان نیرویی مردمی شناخته شده است. این نهاد در حوزه‌های مختلفی مانند توسعه روستایی، پروژه‌های عمرانی، امدادرسانی در بلایای طبیعی (نظیر زلزله و سیل)، و همچنین اجرای برنامه‌های فرهنگی و آموزشی برای ترویج ارزش‌های انقلابی، حضور فعال داشته است.
وی ادامه داد: با بهره‌گیری از ظرفیت بسیج مستضعفین، سپاه توانسته مشارکت مردمی گسترده‌ای را در طرح‌ها و برنامه‌های مختلف جلب کند. این تعامل نزدیک با مردم، سپاه را به نیرویی متمایز و نزدیک به جامعه تبدیل کرده است؛ ویژگی‌ای که در بسیاری از نهادهای امنیتی دیگر کشورها به ندرت دیده می‌شود. این پیوند باعث شده است که مردم سپاه را نه تنها به‌عنوان یک نیروی نظامی، بلکه به‌عنوان یک نهاد اجتماعی و فرهنگی نیز بشناسند.
جایگاه مردمی سپاه پاسداران
مهدی ویسه عضو هیأت علمی دانشگاه ایلام در گفتگو با خبرنگار پایگاه خبری تحلیلی «ایلام بیدار» گفت: نقش برجسته سپاه در دفاع مقدس و همچنین اجرای پروژه‌های عمرانی، ساخت بیمارستان و جاده، و ارائه خدمات بهداشتی و انسان‌دوستانه در بحران‌ها، توانسته پیوند مستحکمی با جامعه برقرار کند. در حوزه امنیت داخلی نیز سپاه در مقابله با تروریسم و ناآرامی‌های داخلی، مانند وقایع سال‌های ۱۳۸۸ و ۱۳۹۸، ایفای نقش کرده است که از دید حامیان نظام، این اقدامات برای حفظ امنیت کشور ضروری بوده‌اند.
وی افزود: این رویکرد مردمی در سپاه باعث شده تا بسیاری از مردم خود را نزدیک به این نهاد احساس کنند و این امر به تقویت اعتماد عمومی به سپاه منجر شده است. در حالی که در بسیاری از کشورهای دیگر، نیروهای امنیتی و نظامی غالباً به‌عنوان نهادهای دور از مردم شناخته می‌شوند. این نزدیکی به مردم، سپاه را به یک نهاد چندبعدی تبدیل کرده که نه تنها در عرصه نظامی، بلکه در عرصه‌های اجتماعی و فرهنگی نیز فعال است.
ساختار و سازماندهی
حجت‌الاسلام اله‌نور کریمی‌تبار، امام‌جمعه ایلام در گفتگو با خبرنگار پایگاه خبری تحلیلی «ایلام بیدار» گفت: سپاه پاسداران دارای ساختاری مستقل از ارتش جمهوری اسلامی ایران است و شامل نیروهای زمینی، دریایی، هوایی و واحدهای بسیج مردمی می‌شود. وجود بسیج به‌عنوان بازوی مردمی سپاه، انعطاف‌پذیری و واکنش سریع این نهاد را در مواقع بحران افزایش داده است.
وی ادامه داد: در مقابل، ارتش‌های حرفه‌ای در کشورهایی چون فرانسه یا بریتانیا بیشتر بر نیروهای منظم تکیه دارند و استفاده محدودی از نیروهای مردمی دارند. این تفاوت در ساختار، باعث می‌شود که سپاه بتواند در شرایط بحرانی به سرعت به نیازهای جامعه پاسخ دهد. برای مثال، در زمان بروز بلایای طبیعی، سپاه به سرعت در مناطق آسیب‌دیده حضور پیدا می‌کند و خدمات فوری ارائه می‌دهد.
نقش سپاه در عرصه سیاست
یاسر رضایی در ادامه گفت: سپاه پاسداران علاوه بر نقش نظامی و امنیتی، در عرصه سیاسی نیز تأثیرگذار است. برخی از اعضای سپاه در تصمیم‌گیری‌های کلان کشور نقش دارند و در بزنگاه‌های سیاسی، نظیر انتخابات و بحران‌های سیاسی، این نهاد به‌عنوان بازیگری مؤثر وارد عمل می‌شود. این در حالی است که در بسیاری از کشورهای دیگر، نهادهای نظامی معمولاً از مداخله مستقیم در سیاست خودداری می‌کنند.
وی افزود: این نقش سیاسی سپاه، به ویژه در شرایط بحرانی، می‌تواند به تقویت انسجام ملی و مدیریت بحران‌ها کمک کند. در واقع، سپاه به‌عنوان یک نهاد مردمی، به توانمندسازی جامعه در مواجهه با چالش‌های سیاسی و اجتماعی نیز کمک می‌کند.
تأثیرات فرهنگی و اجتماعی
نصرت‌اله حیدری زرنه بیان داشت: سپاه پاسداران تنها یک نهاد نظامی نیست، بلکه فعالیت‌های فرهنگی و اجتماعی نیز در دستور کار آن قرار دارد. برگزاری مراسم‌های مذهبی، فرهنگی و آموزشی با هدف ترویج ارزش‌های اسلامی و انقلابی بخشی از مأموریت فرهنگی سپاه است. در حالی که در بسیاری از کشورهای دیگر، نهادهای نظامی صرفاً بر مأموریت‌های دفاعی و نظامی تمرکز دارند و کمتر در عرصه فرهنگی و اجتماعی حضور پیدا می‌کنند.
وی ادامه داد: این رویکرد فرهنگی سپاه، به تقویت هویت ملی و مذهبی مردم نیز کمک کرده و باعث افزایش آگاهی اجتماعی در میان جوانان و نوجوانان شده است. سپاه با برگزاری برنامه‌های آموزشی و فرهنگی، سعی در ترویج ارزش‌های اسلامی و انقلابی دارد و این امر به تقویت پیوندهای اجتماعی منجر می‌شود.
مقایسه با نیروهای امنیتی دیگر کشورها
مهدی ویسه در ادامه گفت: به‌عنوان نمونه، ارتش ایالات متحده با وجود برخورداری از تجهیزات پیشرفته و بودجه عظیم، به دلیل مداخلات نظامی در کشورهایی مانند عراق و افغانستان، با انتقادات داخلی و بین‌المللی روبه‌روست. در حالی که سپاه پاسداران عمدتاً بر دفاع داخلی، بازسازی، و ارتباط مردمی تمرکز دارد. این تفاوت در رویکردها و فعالیت‌ها نشان‌دهنده این است که سپاه توانسته است با ایجاد پیوندهای عمیق‌تری با جامعه، به نیرویی مؤثر در حفظ امنیت و توسعه کشور تبدیل شود.
وی افزود: این ویژگی به سپاه این امکان را می‌دهد که در عرصه‌های مختلف اجتماعی و اقتصادی نیز به‌خوبی عمل کند. در حالی که بسیاری از نیروهای امنیتی در سایر کشورها با چالش‌های جدی در جلب اعتماد مردم مواجه‌اند.
اهمیت استمرار همکاری‌ها
علاوه بر این، استمرار همکاری‌ها و تعاملات میان سپاه و مردم می‌تواند به تقویت امنیت ملی و اجتماعی منجر شود. با توجه به تجربیات موفق سپاه در مدیریت بحران‌ها و کمک به مناطق آسیب‌دیده، ایجاد برنامه‌های مشترک با مردم در زمینه‌های مختلف می‌تواند به گسترش این همکاری‌ها کمک کند.
در نهایت، دستیابی به اهداف بلندمدت امنیتی و اجتماعی نیازمند تلاش‌های مستمر و همکاری پایدار میان نهادهای مختلف و مردم است. سپاه پاسداران به‌عنوان یک نهاد مردمی و انقلابی، می‌تواند نقش کلیدی در این زمینه ایفا کند و با حفظ ارتباط نزدیک با جامعه، به تقویت امنیت و توسعه پایدار کشور کمک نماید.
جایگاه سپاه پاسداران انقلاب اسلامی به‌عنوان یک نهاد مردمی و چندبعدی در ایران، موجب شده است که این نهاد بتواند در بحران‌ها و شرایط بحرانی به‌خوبی عمل کند و پیوند مستحکمی با جامعه برقرار کند. این ویژگی‌ها، سپاه را از بسیاری از نهادهای امنیتی دیگر کشورها متمایز می‌کند و توانسته است در عرصه‌های مختلف اجتماعی، اقتصادی و فرهنگی نیز نقش‌آفرینی کند.
با توجه به این ویژگی‌ها، می‌توان گفت که سپاه پاسداران، به‌عنوان یک نهاد امنیتی و نظامی، نه تنها در تأمین امنیت کشور مؤثر بوده، بلکه با فعالیت‌های اجتماعی و فرهنگی خود، به تقویت پیوندهای اجتماعی و اعتماد عمومی نیز کمک کرده است. در نهایت، این نهاد به‌عنوان یک نیروی مردمی، در تلاش است تا همواره در کنار مردم باشد و به بهبود شرایط زندگی آن‌ها کمک کند.
این رویکرد مردمی و چندبعدی سپاه، می‌تواند الگویی برای سایر نهادهای امنیتی در کشورهای دیگر باشد تا با تقویت پیوندهای اجتماعی و تعامل با مردم، به حفظ امنیت و توسعه پایدار کشور خود بپردازند.
انتهای خبر/ر