به گزارش خبرنگار پایگاه خبری تحلیلی «ایلام بیدار»،طرح بالابری یا لیفتینگ پلن مجموعه‌ای از برنامه‌ریزی‌ها، محاسبات، بررسی‌ها و شبیه‌سازی‌ها قبل از جابه‌جایی با یا بارهایی است که می‌خواهیم از نقطه‌ای به نقطه دیگر برسانیم. البته این امر به‌وسیله جرثقیل‌ها، ماشین‌آلات حمل‌ونقل، تجهیزات بالابری، اسلینگ‌ها و نیروی انسانی آموزش‌دیده میسر خواهد شد. در لیفتینگ پلن هدف نهایی غلبه‌کردن به نیروی گرانش زمین برای جابه‌جایی بارها به‌صورت کنترل شده، ایمن و با بهره‌وری بالا است.
هدف لیفتینگ پلن تضمین ایمنی پرسنل و تجهیزات در حین عملیات است
انواع لیفتینگ پلن بر اساس باربرداری
لیفتینگ پلن‌ها بر اساس نوع باربرداری به دودسته اصلی تقسیم می‌شوند:
لیفتینگ پلن بر اساس باربرداری عادی (Routine Lifts)
این نوع باربرداری به‌صورت روزانه و معمول در کارگاه‌ها و سایت‌های عملیاتی انجام می‌شود. بار مجاز در این نوع باربرداری معمولاً ۵۰ تن و کمتر است. شرایط زیر می‌تواند نشان‌دهنده یک باربرداری عادی باشد:
• شرایط محیطی مناسب (آب‌وهوای ایدئال)
• محل باربرداری غیرحساس و عادی
• باربرداری‌های تکراری و روتین روزانه
• بارهایی که مرکز ثقل آنها از پیش مشخص است
• بارهایی که ۷۵ درصد کمتر از ظرفیت جرثقیل هستند
• باربرداری‌هایی که از قبل ارزیابی ریسک شده‌اند و تکراری هستند
• بارهای زیر ۵۰ تن
• بارهایی که وزن مشخص و محاسبه شده دارند
• بارهایی که مرکز ثقل‌شان عمود بر قلاب جرثقیل است
• استفاده از تجهیزات باربرداری بازرسی شده، سالم، متداول و استاندارد
• عملیات باربرداری که توسط یک اپراتور و ریگر با تجهیزات مشخص و بارهای مشخص و تکراری در طول روز انجام می‌شود و محاسبات و رعایت زوایای باربرداری در آن رعایت شده است.
• عملیات باربرداری با لیفتینگ پلن مشخص و تکراری
لیفتینگ پلن بر اساس باربرداری غیرعادی یا خاص (Non-Routine Lifts)
این نوع باربرداری به‌صورت غیرمعمول و خاص انجام می‌شود و شامل شرایط خاص، بارهای حساس و سنگین است. جابه‌جایی بارهای بالای ۵۰ تن و با چندین جرثقیل نیز از این نوع باربرداری محسوب می‌شود. شرایط زیر می‌تواند نشان‌دهنده یک باربرداری غیرعادی و خاص باشد:
• باربرداری بالای ۵۰ تن
• عملیات لیفتینگ با دو یا چند جرثقیل و بالابر
• عملیات باربرداری تاندوم لیفتینگ (Tandem Lift)
• عملیات باربرداری پیچیده (Complex Lift)
• لیفتینگ در سایت‌های حساس و خاص
• استفاده از تجهیزات باربرداری خاص
• بارهایی که بالاتر از ۷۵ درصد ظرفیت جرثقیل‌ها هستند
• بارهایی که فاقد برنامه باربرداری روتین و مشخص هستند
• شرایط محیطی خاص برای سایت موردنظر و وجود موانع در زمان باربرداری
• باربرداری‌های متحرک و دینامیک
• بارهای نامتعادل و دارای مرکز ثقل متفاوت
• بارهایی که مرکز ثقل آنها بر قلاب جرثقیل عمود نیست.
درک تفاوت بین این دو نوع لیفتینگ پلن برای اطمینان از ایمنی و کارآمدی عملیات باربرداری بسیار مهم است. هر نوع باربرداری نیازمند برنامه‌ریزی، محاسبات و تجهیزات خاص خود است.
استفاده از لیفتینگ پلن برای کاهش خطرات و حوادث الزامی است
چه مواردی در یک لیفتینگ پلن گنجانده می‌شود؟
لیفتینگ پلن‌ها می‌توانند متنوع باشند. بیشتر آنها کلی هستند، اما باید مخصوص سایت موردنظر طراحی شوند. یک لیفتینگ پلن خوب معمولاً شامل اطلاعات زیر است:
• ارزیابی ریسک
• برنامه‌ریزی لیفت‌های رایج
• بیانیه روش اجرا
• مقررات آب‌وهوایی
• تجهیزات لیفتینگ
• نقشه‌های مهندسی
• کارکنان سایت
• روش‌های اضطراری
• الزامات قانونی و مقرراتی
• صفحات اصلاح و به‌روزرسانی
بیایید به بررسی این موارد بپردازیم:
ارزیابی ریسک
کاهش ریسک‌ها در هر محیط کاری اهمیت دارد. ارزیابی ریسک، خطرات را شناسایی کرده، ریسک‌های احتمالی را ارزیابی می‌کند و سپس اقدامات لازم را برای کاهش یا ازبین‌بردن آنها اتخاذ می‌کند. عملیات لیفتینگ در صنعتی با حساسیت ایمنی بالا انجام می‌شود. هر عملیات لیفتینگ دارای خطرات بالقوه‌ای است، بنابراین ارزیابی ریسک باید پیش از شروع پروژه در لیفتینگ پلن گنجانده شود.
برنامه‌ریزی لیفت‌های رایج
برنامه‌ریزی لیفت‌های رایج، دستورالعمل‌هایی را در مورد نحوه بالابری بارهایی که معمولاً در کارگاه‌های ساختمانی جابه‌جا می‌شوند، ارائه می‌دهد. برای لیفت‌های خاص یا غیرمعمول، دستورالعمل‌های جداگانه‌ای وجود دارد. پیمانکاران فرعی که کارهای ساختمانی را قبل از مرحله نصب داخلی انجام می‌دهند، مطابق با برنامه‌ریزی لیفت‌های رایج فعالیت می‌کنند. آنها روزانه بارهای مشخصی را برای مدت‌زمان پروژه خود جابه‌جا می‌کنند.
پیشنهاد ویژه
بیانیه روش اجرا
بیانیه‌های روش اجرا اسنادی هستند که نحوه انجام وظایف در یک پروژه را مشخص می‌کنند. این اسناد در راستای ارزیابی ریسک برای تضمین روش‌های کاری ایمن تدوین می‌شوند؛ اما جزئیات بیشتری نسبت به ارزیابی ریسک ارائه می‌دهند.
مقررات آب‌وهوایی
• باد: ماشین‌آلات لیفتینگ باید زمانی که سرعت باد به حد مشخصی می‌رسد، متوقف شوند. این قانون برای هر ماشینی که اشیا یا افراد را به ارتفاعات بالا می‌برد، مانند بالابرها، لیفتراک‌ها، بالابرهای قیچی و جرثقیل‌ها اعمال می‌شود. همچنین برخی بارها نباید زمانی که باد به سرعت‌های خاصی می‌رسد، جابه‌جا شوند، حتی اگر این سرعت‌ها کمتر از حداکثر توان کاری جرثقیل باشد. لیفتینگ پلن محدوده‌های مجاز سرعت باد را برای هر دستگاه لیفتینگ و بار مشخص می‌کند. این محدودیت‌ها ممکن است بسته به دستورالعمل‌های تولیدکننده متفاوت باشند.
• بارش: برخی لوازم جانبی لیفتینگ و بارها نباید در هنگام پوشیده شدن از رطوبت در عملیات لیفتینگ مورداستفاده قرار گیرند. لیفترهای وکیومی و نماهای ساختمانی از جمله این موارد هستند.
• دما: همانند بارش، برخی لوازم جانبی لیفتینگ نباید در دماهای خاصی استفاده شوند. برای مثال، لیفترهای وکیومی باید تنها در بازه دمایی 0 تا 40 درجه سانتی‌گراد (32 تا 104 درجه فارنهایت) مورداستفاده قرار گیرند.
تجهیزات لیفتینگ
لیفتینگ پلن مشخص می‌کند که چه تجهیزات لیفتینگی باید مورداستفاده قرار گیرند، همچنین پیکربندی، ظرفیت و دفعات بازرسی آنها تحت مقررات LOLER را تعیین می‌کند. این موارد شامل ماشین‌آلات لیفتینگ و لوازم جانبی آنها می‌شود.
نقشه‌های مهندسی
نقشه‌های مهندسی در لیفتینگ پلن می‌توانند شامل موارد زیر باشند:
• مناطق لیفتینگ: نقشه‌های سایت که محل استقرار هر جرثقیل و محدوده عملیاتی آن را نشان می‌دهد.
• نمودارهای بار: نمودارهایی که وزن قابل لیفت توسط هر جرثقیل را در پیکربندی‌ها و شعاع‌های مختلف نمایش می‌دهند.
• روش‌های مهار بار: روش‌های متصل‌کردن بار به جرثقیل هنگام بلندکردن آن.
• نقاط مهار بار: نقاطی بر روی هر بار که لوازم جانبی لیفتینگ برای بلندکردن به آنها متصل می‌شوند.
با رعایت این موارد، لیفتینگ پلن به اجرای ایمن و کارآمد عملیات لیفتینگ کمک می‌کند.
کارکنان سایت
این بخش تمامی افرادی که در عملیات لیفتینگ، مدیریت سایت، نقاط تماس، کارکنان نجات جرثقیل، امدادگران و غیره دخیل هستند را مشخص می‌کند. لیفتینگ پلن نسخه‌هایی از مدارک صلاحیت هر یک از اعضای تیم لیفتینگ را نگه‌داری می‌کند. همچنین شامل امضاهای آن‌هاست تا نشان دهد که آنها لیفتینگ پلن را مطالعه کرده و آن را درک کرده‌اند. زمانی که تغییراتی در لیفتینگ پلن اعمال می‌شود یا بخش‌های جدیدی به آن افزوده می‌شود، اعضای تیم باید این تغییرات را مطالعه کرده و امضا کنند.
روش‌های اضطراری
درصورتی‌که در حین عملیات لیفتینگ حوادث غیرمنتظره یا اضطراری رخ دهد، باید روش‌های اضطراری از قبل برنامه‌ریزی شده باشد. به‌عنوان‌مثال، از زنجیرهای نما هنگام بلندکردن نما استفاده می‌شود. زنجیرهای اصلی برای لیفت استفاده می‌شوند، اما در صورت خرابی، زنجیرهای ثانویه متصل می‌شوند.
مطابقت قانونی و مقرراتی
سازمان‌هایی وجود دارند که ایمنی در کار و روش‌های لیفتینگ را تنظیم می‌کنند. این سازمان‌ها می‌توانند شامل مقررات HSE، LOLER، استانداردهای بریتانیا، شوراهای محلی و شبکه راه‌آهن باشند. لیفتینگ پلن باید با مقررات یا استانداردهایی که تعیین شده‌اند، مطابقت داشته باشد.
صفحات اصلاح و به‌روزرسانی
بخش‌هایی از لیفتینگ پلن ممکن است در صورت نیاز تغییر یابند. همچنین ممکن است موارد دیگری به آن افزوده شوند. این تغییرات باید توسط افراد تعیین‌شده بررسی و تأیید شوند قبل از آنکه به اجرا درآیند. اعضای تیم لیفتینگ باید تغییرات اعمال‌شده را مطالعه کرده و آنها را امضا کنند.
لیفتینگ پلن باید شامل روش‌های اضطراری در مواقع بحران باشد
چه کسی لیفتینگ پلن را ایجاد می‌کند؟
لیفتینگ پلن‌ها توسط یک شخص منصوب (AP) تدوین می‌شوند. برخی شرکت‌ها یک AP ارشد دارند که لیفتینگ پلن را برای استفاده در تمامی پروژه‌های شرکت تنظیم کرده و سپس بخش‌های خاصی که به هر پروژه مربوط می‌شود را اضافه می‌کند. مانند اینکه کدام جرثقیل‌ها باید استفاده شوند و در کجا قرار بگیرند. سپس در هر پروژه، AP های مشخصی وجود دارند که بر اجرای آن لیفتینگ پلن نظارت می‌کنند. آنها ممکن است حتی آنها را برای مطابقت با ویژگی‌های خاص سایت اصلاح کنند.
در حین برنامه‌ریزی، AP ارشد ممکن است با سازمان‌هایی که ممکن است از استفاده جرثقیل‌ها در نزدیکی یا داخل محوطه‌هایشان تحت‌تأثیر قرار بگیرند، مشورت کند. مانند شوراهای محلی، شبکه راه‌آهن، فرودگاه‌ها یا میدان‌های هوایی محلی. وظیفه AP انتخاب جرثقیل‌هایی است که قابل‌اعتماد، به‌اندازه کافی بزرگ برای بلندکردن بارهای موردنیاز، مقرون‌به‌صرفه و از نظر انرژی کارآمد باشند.
برای مثال، جرثقیلی که قادر به بلندکردن 60 تن است، بهترین گزینه برای پروژه‌ای نیست که تمامی بارها زیر 10 تن باشند. این از نظر اقتصادی به‌صرفه نیست، زیرا هزینه اجاره این جرثقیل زیاد خواهد بود. علاوه بر این، انرژی مصرفی آن نیز به‌طور غیرضروری گران خواهد بود و ممکن است تأثیرات منفی بر روی اثرات کربنی داشته باشد.
لیفتینگ پلن به اطمینان از رعایت استانداردهای ایمنی کمک می‌کند
سؤال متداول درباره لیفتینگ پلن
1. چه زمانی باید لیفتینگ پلن تدوین شود؟
هر زمان که عملیات لیفتینگ به‌ویژه در پروژه‌های ساخت‌وساز یا صنایع دیگر انجام می‌شود، باید یک لیفتینگ پلن تدوین شود. این سند باید پیش از شروع هر نوع عملیات لیفتینگ آماده باشد.
2. چه کسی مسئول تهیه لیفتینگ پلن است؟
لیفتینگ پلن توسط فردی به نام Person Appointed" (AP)"یا شخص منصوب تدوین می‌شود. این فرد مسئول انتخاب تجهیزات مناسب، تعیین موقعیت جرثقیل‌ها، و تضمین مطابقت با استانداردها و الزامات ایمنی است.
3. آیا لیفتینگ پلن باید برای هر پروژه متفاوت باشد؟
بله هر پروژه باید یک لیفتینگ پلن خاص خود را داشته باشد که بر اساس ویژگی‌های خاص سایت و تجهیزات مورداستفاده تدوین می‌شود. این پلن‌ها باید مطابق با شرایط محیطی و ایمنی خاص هر پروژه باشد.
4. آیا لیفتینگ پلن برای هر نوع جرثقیل لازم است؟
بله حتی برای عملیات‌هایی که شامل جرثقیل‌های کوچک و ساده نیز می‌شود، باید یک لیفتینگ پلن تدوین شود تا ایمنی و کارایی عملیات تضمین شود.
5. چگونه می‌توان مطمئن شد که لیفتینگ پلن به‌درستی اجرا می‌شود؟
اجرای لیفتینگ پلن باید تحت نظارت دقیق قرار گیرد. همه کارکنان باید از جزئیات آن آگاه باشند و هرگونه تغییرات یا اصلاحات باید توسط اعضای تیم لیفتینگ تأیید شود.
6. آیا تغییرات در لیفتینگ پلن نیاز به تأیید دارند؟
بله هر گونه تغییر در لیفتینگ پلن باید ابتدا بررسی شده و توسط افراد مسئول تأیید گردد. تمامی اصلاحات باید توسط پرسنل تیم لیفتینگ امضا شود.
7. آیا در شرایط نامساعد جوی باید لیفتینگ انجام شود؟
خیر، در شرایط جوی نامساعد مانند باد شدید، بارندگی یا دماهای بسیار بالا یا پایین، عملیات لیفتینگ نباید انجام شود. این شرایط در لیفتینگ پلن مشخص می‌شوند.
8. چگونه می‌توان مطمئن شد که تجهیزات لیفتینگ استاندارد هستند؟
تجهیزات باید مطابق با استانداردهای صنعتی مانند LOLER (Lifting Operations and Lifting Equipment Regulations) مورد تأسیس و بازرسی قرار گیرند. این اطلاعات باید در لیفتینگ پلن درج شود.
نتیجه‌گیری
برنامه‌ریزی و اجرای کارها بر اساس این برنامه‌ها در هر محیط کاری بسیار مهم است. هیچ‌چیز مهم‌تر از برنامه‌ریزی عملیات لیفتینگ نیست. این یکی از اجزای کلیدی عملیات لیفتینگ است. هیچ‌کدام از پرسنل لیفتینگ نمی‌توانند بدون خواندن و درک لیفتینگ پلن، به انجام عملیات لیفتینگ بپردازند. علاوه بر این، همه افرادی که در این عملیات دخیل هستند باید مطابق با لیفتینگ پلن عمل کنند. هرگونه انحراف از این برنامه باید پیش از انجام، برای تأیید از یک AP درخواست شود.
انتهای خبر/م