به گزارشايلام بيدار،در شرایطی که مقامات دولتی تا دیروز کشورهای غربی طرف برجام از جمله آمریکا را جامعه جهانی معرفی میکردند و از سویی این کشورها در مواجهه با ایران، هیچ اختلافی با آمریکا ندارند، مشخص نیست که معنای سخنان نوبخت مبنی بر ایزوله شدن آمریکا در صورت خروج از برجام به چه معناست؟
محمدباقر نوبخت سخنگوی دولت روز گذشته (سهشنبه) در نشست هفتگی با خبرنگاران درخصوص موضع دولت در صورت خروج آمریکا از توافق هستهای گفت: برجام یک توافق چندجانبه بینالمللی بین ایران و 6 کشور بزرگ دیگر و آمریکا هم یکی از کشورهای طرف این قرارداد است. در حال حاضر هم فضای بینالمللی و حقوقی نسبت به سالهای قبل در عرصه جهانی به نفع کشور به شدت تغییر کرده و قطعنامههای سازمان ملل و شورای امنیت علیه کشورمان لغو شده است.
نوبخت افزود: برجام یک قرارداد بینالمللی و چندجانبه، خروج یک طرفه یک کشور از آن به منزوی شدن آن کشور منجر خواهد شد. به هر حال اصل مهم و اساسی برای ما در چگونگی اجرای این توافق برای ما رعایت منافع ملی است و قاعدتا در هر زمانی بهترین تصمیمات در این حوزه از سوی مرجع شکل گرفته در کشور که نماینده همه نهادها و دستگاهها است با تاکید بر منافع ملی ما اتخاذ خواهد شد.
وی درخصوص سخنان یوکیا آمانو دبیرکل آژانس بینالمللی انرژی گفت: این مرجع بینالمللی پایبندی ایران به برجام را تایید کرد و این تاییدی است بر منزوی شدن و خروج احتمالی آمریکا از توافق هستهای.
این اظهارات آقای نوبخت ایزوله شدن آمریکا پس از خروج احتمالی از برجام و اظهاراتی دیگر از قبیل «بدون آمریکا هم برجام را اجرا میکنیم» و... از سوی مقامات دولتی طی روزهای اخیر در حالی است که اولا هر یک از کشورهای طرف توافق هستهای میتوانند بر اساس بند ۳۸ برجام عدم اجرای تعهداتی را که مصداق «عدم پایبندی اساسی» باشد، مبنای توقف کلی یا جزئی اجرای برجام قرار دهند و خروج آمریکا به عنوان طرف اصلی تضمینکننده اجرای برجام چگونه باعث منزوی شدن این کشور خواهد شد؟ و ثانیا با توجه به اینکه انگلیس، فرانسه و آلمان به عنوان دیگر طرفهای برجام که به زعم همین مسئولان دولتی جامعه جهانی اطلاق میشوند در مواجهه با ایران، هیچ اختلافی با آمریکا ندارند، طرح این ادعا که میگویند، خروج آمریکا از برجام این کشور را منزوی خواهد کرد، بیشترشبیه شوخی است. چنین مواضع نسنجیدهای جز گرا دادن به آمریکا برای اعمال فشار بیشتر و پایبندی کمتر به تعهدات خود نیست چراکه این پیام را منتقل میکند که عدم پایبندی واشنگتن به برجام هیچ هزینهای برایش نداشته و ایران همچنان به تعهدات خود پایبند خواهد بود!(1)
*از دیدن دم کدخدا تا منزوی کردن کدخدا
نقض عهدهاي مكرر امريكا در موضوع برجام، جديترين چالش اين روزهاي دولتمردان است. اتفاقي كه باعث شده، اعضاي دولت سخنان متناقضي در خصوص احتمال نقض عهد مجدد امريكا و خروج اين كشور از برجام به زبان بياورند.
اين روند در حالي شكل گرفته كه ايالات متحده پس از عهدشكنيهاي مكرر در موضوع برجام كه روح و جسم اين توافق را نقض كرده بود، حالا تصميم به خروج از برجام گرفته و تلاش گستردهاي را در اين موضوع آغاز كرده است. درست چند وقت پيش بود كه شايعات در خصوص احتمال خروج يك سويه امريكا از برجام مطرح شد و رسانههاي امريكايي گزارشهاي متفاوتي در خصوص احتمال عدم تأييد مجدد پايبندي ايران به برجام در گزارش آتي امريكا منتشر كردند.
اتفاقي كه باعث شد دولتمردان ايراني از هم اكنون مشغول توجيه اين اتفاق شوند تا در صورت بروز آن، فشار رسانهاي كمتري را متحمل شوند.
به عنوان نمونه علياكبر صالحي، معاون رئيسجمهور و رئيس سازمان انرژي اتمي كه يكي از افراد موثر در توافق برجام بود، اخيراً در گفتوگويي با نشريه آلماني اشپيگل به احتمال خروج امريكا از برجام واكنش نشان داده و مدعي شده، «در صورتي كه امريكا از اين توافق خارج شود ولي بقيه كشورها همچنان متعهد بمانند، در اين صورت بدون وجود امريكا نيز به احتمال بسيار زياد ايران به تعهدات خود در توافق پايبند ميماند.» صالحي سپس تهديد كرده «در صورتي كه برجام با شكست روبهرو شود، زيان كشورهاي ديگر به مراتب بيشتر از ايران خواهد بود.»
*نكتههاي مغفول
اين گفتههاي صالحي در حالي بود كه وي يك موضوع مهم را هنگام بيان اين اظهارات در نظر نگرفته بود.
وي فراموش كرده بود كه اروپاييها و امريكاييها ارتباط نزديكي با يكديگر دارند و همين موضوع باعث شده كه با حفظ تحريمها از سوي امريكا، اروپاييها نيز توان حضور و معامله با طرفهاي ايراني را نداشته باشند و عملاً امريكا و تحريمهايش مانع اصلي در خصوص برجام است.
ارتباطي كه رئيسجمهور نيز تلويحاً به آن اشاره كرده بود و در ايام تبليغات انتخاباتي سال 92 ضمن تأييد ارتباط نزديك امريكا و اروپا، مدعي شده بود كه «بسياري از اروپاييها اجازه ميخواهند اما امريكاييها به قول معروف كدخدا هستند، پس اگر با كدخدا ببنديم راحت تر هستيم تا اينكه به سراغ يك مقام پايين تر برويم.»
بنابراين مشخص است كه خروج امريكا از برجام، عامل انهدام اين توافق خواهد بود؛ چراكه ايالات متحده با خروجش از برجام نه تنها ميتواند تحريمهاي جديدي را عليه كشورمان اتخاذ كند كه خود اين موضوع براي نقض برجام كافي است، در طرف ديگر دست اروپا را نيز براي ادامه ارتباط با ايران خواهد بست و حضور طرفهاي اروپايي در برجام اثري به نفع ايران و اروپا نخواهد داشت. كما اينكه در دوره تحريمها نيز شاهد بوديم كه اگرچه بسياري از بانكهاي ايراني در ليست تحريمهاي اروپا قرار نداشتند، اما به دليل تحريم آنها از سوي امريكا، نه اروپا و نه حتي كشورهاي آسيايي نيز امكان تماس با شبكه مالي ايران را نداشتند و چنانچه ردي از اين تماسها توسط امريكاييها كشف ميشد، اين بانكها موظف به پرداخت ميليونها دلار غرامت به امريكاييها ميشدند.
اين موضوع مورد تأكيد جواد لاريجاني نيز هست كه روز يكشنبه در گفتوگويي با خبرگزاري تسنيم، به صراحت اين گزاره را كه «ايران اگر امريكا هم از برجام خارج شود، با اروپا به اجراي برجام ادامه ميدهد»، يكي از غلطترين سياستهاي ممكن در حال حاضر دانسته و تأكيد كرده بود كه «بايد به اروپاييها تفهيم شود كه برجام بدون امريكا يعني هيچ.»(2)
*سياستهاي برجامي ترامپ و پاسخ مشكوك
هادی محمدی نیز طی یادداشتی نوشته است: نكته جالب اين است كه مقامات اصلي مرتبط با برجام در ايران فقط بر ضرورت حفظ برجام تكيه كرده و استدلال ميكنند كه ترامپ امكان خروج از برجام را ندارد، غافل از اينكه ترامپ قصد پذيرش اتهام خروج از برجام را ندارد و ميخواهد به سادگي ايران را متهم و بدهكار كند. با اين حال دكتر صالحي در آخرين مصاحبهاش موضع مشكوكي ابراز كرده كه جاي تأمل دارد. وي معتقد است حتي اگر امريكا از برجام خارج شود، ايران به برجام پايبند خواهد ماند، يعني امريكا ميتواند تحريمهاي خود را استمرار بخشد و ايران هم تمامي محدوديتها و تعهدات خود را طبق برجام به اجرا ميگذارد. حتي برنامه واكنش به اقدامات ضدبرجامي و تحريمهاي جديد ترامپ آنقدر بيرمق است كه شايد شبيه همين موضع دكتر صالحي باشد، يعني با اينكه 402 بازرسي روزانه و 25 بازرسي سرزده از مراكز ايراني در سال از سوي آژانس در ايران اجرا شده ولي اكنون آمانو خود را مكلف ميداند كه هر مركز جديدي كه امريكا بخواهد را در دستور بازرسيهاي خود قرار دهد كه آغازي براي برجامهاي جديد است. برجام به لحاظ محتوا و مدل و كاركرد آنقدر براي امريكاييها جذاب است كه راهحل بحران با كرهشمالي را در اجراي برجام با آن كشور ميداند. نكته جالب و حائز اهميت اين است كه تحريمهاي كرهشمالي از سوي امريكا پس از شش تست هستهاي، هنوز بخش كوچكي از تحريمهاي ايران است كه نه تنها بمب هستهاي نداريم و آن را دنبال نميكنيم بلكه با نرمشهاي فوققهرمانانه، وارد مذاكره شدهايم و بسياري از محدوديتها و تحقيرها را در كنار بزرگترين تحريمها پذيرفتهايم.
انتهای پیام/الف