به گزارشايلام بيدار به نقل ازنسیم دهلران، موقعیت جغرافیایی و همجواری ایلام با عراق اهمیت ویژه ای به آن داده است. عوامل طبیعی مانند رود سیمره و کبیرکوه در شرق، کوه های رنو و مانشت در شمال و بیابان های گرم و سوزان بین رودخانه دویرج و کرخه در جنوب ایلام از یک سو و ارتباط نزدیک و آسان منطقه ایلام با شهرهای عراق از سوی دیگر سبب شده بود که ساکنان ایلام کمترین ارتباط را با مناطق همجوار خود در ایران و بیشترین ارتباط و تعامل اجتماعی – اقتصادی از زمانهای بسیار دور تا عصر رضا شاه با شهرهای عراق داشته باشند. به طوری که هوگو گروته در مسافرت به ایلام اشاره می کند که : « از صد نفر، یک نفر هم فارسی نمی داند؛ اما کسانی هستند که عربی صحبت می کنند»(گروته، 28:1379).
سرتیپ درخشان، حاکم نظامی پشتکوه از سال 1313 تا 1316 ، درخاطراتش درباره ی داد وستد ساکنان پشتکوه با عراق تا قبل از تصرف آنجا توسط قوای دولتی می نویسد: «[ساکنان ایلام] همواره نظرشان به خاک عراق بود. رفت وآمد وکار و تجارت آنها، منحصراً با عراق بوده وهیچ گاه از کوههای شرقی وشمالی قدم به داخل کشور خودشان نمی گذاشتند.»(درخشان،232:1994).
جاده چیلات دهلران
در عصر رضاشاه، با تصرف پشتکوه وایجاد راههای ارتباطی درآنجا ومحدودیت در رفت وآمد به عراق، ساکنان پشتکوه بنای داد وستد با شهرهای همجوار خود در ایران را گذاشتند.
جالب اینجاست که انگلیسی ها برای بهره برداری از منابع نفت و قیر دهلران در اواخر دوره قاجار اولین بار دو رشته خطوط مواصلاتی یکی راه آهن و دیگری جاده شوسه از دهلران تا مرز عراق کشیدند.(رزم آرا، 1320: 87) هر دو راه، دهلران را از طریق چیلات به شهر علی غربی وصل می کرد. و در دوره رضاشاه در سال 1316 دولت مرکزی ایران اقدام به ایجاد جاده در دهلران نمود.(رزم آرا، 1320: 87)
ایجاد اداره مالیات و پست های گمرکی در سرحدات ایلام از اولین اقداماتی بود که دولت مرکزی بعد از خروج والیان اقدام به تأسیس آن نمودند و از جمله این پست های گمرکی، گمرک نصریان بود.(رزم آرا،1320:96) که در نزدیکی چیلات قرار دارد؛ همچنین از گذشته دور تا عصر رضاشاه مرز چیلات یکی از راههایی بوده که ساکنان حوزه جنوب از طریق آن با شهرهای عراق رفت و آمد و داد و ستد می کردند. افزون بر این بعدها نیز در زمان محمد رضا شاه نیز در غرب شهر دهلران ، ساختمانی برای گمرک ایجاد گردید که بقایای آن نیز هنوز قابل مشاهده است. متأسفانه در اواخر دوره پهلوی فعالیت های گمرکی در منطقه دهلران بسیار محدود و تا حدی قطع گردید؛ چرا که در این دوره بواسطه ایجاد محدودیت در رفت آمد به عراق، مردم دهلران بیشتر نیازهای خود را از شهرهای استان خوزستان تأمین می کردند و بعد از انقلاب و بروز جنگ تحمیلی هشت ساله و عدم اصرار مردم حوزه جنوب به از سرگیری روابط تجاری و ایجاد گمرک مرزی موجب گردید که تاکنون پست گمرکی و بازارچه مرزی در مناطق مرزی دهلران ایجاد نگردد.
گمرک قدیم دهلران
در حال حاضر با حسن نظر دولت و همت نماینده محترم مردم درمجلس شورای اسلامی، استاندارایلام، فرماندار تلاشگر دهلران وهمکاری دیگر نهادها و ادارات، فعالیت هایی برای تردد زوار از مرز چیلات صورت گرفته است؛ از این رو در این نوشتار تلاش می گردد که برخی از مزایای این اقدام را یاد آوری نموده و از مسؤولین و مردم حوزه جنوب انتظار می رود به جد این خواسته و مطالبه به حق را تا به سرانجام رسیدن کامل دنبال نمایند و از اهم خواسته های خود از دولت تدبیر و امید قرار دهند.
برخی از مزایای ایجاد گمرک و بازارچه مرزی چیلات عبارتند از :
1-تسهیل در تردد زوار بین ایران و عراق
چیلات در 32 کیلومتری مرز دهلران و در بیست پنج کیلومتری شهر علی غربی قرار گرفته است که نزدیک ترین شهر عراق به مرز دهلران می باشد. فاصله چیلات تا کربلا نزدیک به 350 کیلومتر و نزدیکترین مرز استانهای مرکزی و جنوبی ایران با مناطق پرجمعیت عراق از جمله بغداد و عتبات عالیات محسوب می گردد و باز شدن مرز چیلات می تواند بخش مهمی از ترافیک تردد زوار از محور مهران را کاهش می دهد.
2-توجه به زیر ساخت های حوزه جنوب به ویژه توسعه راههای ارتباطی
همانگونه که گمرک و پایانه مرزی مهران موجب توجه جدی به زیر ساخت های حوزه شمالی و بویژه توسعه راههای ارتباطی این حوزه گردیده است؛ گمرک چیلات هم می تواند در توسعه زیر ساخت های حوزه حنوب و بویژه راههای ارتباطی دهلران – اندیمشک ؛ پلدختر – دره شهر – آبدانان و تسریع در حفر تونل کبیرکوه؛ آبدانان – دهلران؛ و دهلران- زرین آباد (جاده جم سرخ) مؤثر واقع شود.
3-تبدیل کردن تهدید مرزنشین بودن به فرصتی برای توسعه و پیشرفت
ایجاد گمرک چیلات به برقراری امنیت بیشتر در مرزهای حوزه جنوب کمک می کند و به همان میزانی که امنیت در مناطق مرزی بالاتر رود، علاقه به سرمایه گذاری و تلاش برای توسعه این منطقه نیز بیشتر می شود.
4-توسعه روابط تجاری
مرز چیلات یکی از نزدیک ترین مناطق مرزی به مناطق پرجمعیت تجاری و صنعتی در مرکز عراق می باشد و همچنین راههای منتهی به این مرز هموار و مسطح می باشند و با کمی توجه می تواند مسیر کوتاه تر و بهتری برای ارتباط تجاری ایران با عراق باشد. همچنین آشنایی مردم حوزه جنوب با چگونگی داد وستد مرزی می تواند نوید بخش آینده ای روشن برای این منطقه باشد.
5-از بن بست خارج شدن حوزه جنوب از انزوی فلاکت بار جغرافیایی
تنها راه از بن بست خارج شدن حوزه جنوب به سرانجام رسیدن گمرک چیلات می باشد و در غیر این صورت توجیه برای توسعه زیر ساخت های حوزه جنوب و به دنبال آن از انزوا خارج شدن این حوزه کم رنگ می شود.
6-ایجاد اشتغال و به دنبال آن تمرکز سرمایه گذاری و جمعیت در حوزه جنوب و جلوگیری از مهاجرت گسترده ساکنان حوزه جنوب به دیگر مناطق
در حال حاضر سالانه جمعیت زیادی از شهرستان های حوزه جنوب به علل مختلف بویژه بی کاری به دیگر مناطق مهاجرت می نمایند و جنانچه فعالیت تجاری در منطقه مرزی چیلات از سرگرفته شود این امر می تواند بخشی از مشکل بیکاری مردم حوزه جنوب را برطرف کند و مردم را به آینده امیدوارتر کند.
7-توسعه شهری در حوزه جنوب
در صورت ایجاد گمرک، بخشی از عوارض گمرکی به شهرداری دهلران تعلق خواهد گرفت که این امر می تواند در توسعه فضای شهری دهلران مؤثر واقع شود و همچنین می توان سازوکاری را تدارک دید که دیگر شهرهای حوزه جنوب از عایدات گمرک چیلات منتفع گردند.
8- برقراری ارتباط آسانتر و راحت تر ساکنان حوزه جنوب با اقوام مهاجر خود در عراق
در دوره والیان و اوایل دوره پهلوی عده زیادی از ساکنان ایلام و بویژه حوزه جنوب به عراق مهاجرت نمودند. هر چند حزب بعث عده ای از آنها را از عراق اخراج کرد اما هنوز هم جمعیت زیادی از آنها در عراق ساکن می باشد. و جود ریشه نژادی مشترک در دوسوی مرز می تواند امری مثبت در توسعه روابط تجاری و فرهنگی باشد.
موارد فوق تنها بخشی از مزایای ایجاد گمرک و بازارچه مرزی چیلات می باشد و به سرانجام نرسیدن آن مساوی با تداوم فقر، محرومیت، توسعه نیافتگی و مهاجرت گسترده از حوزه جنوب به دیگر مناطق است.
نقطه صفر مرزی چیلات
انتهای پیام/س