ایلام بیدار-فرشته سنجیده::بعداز وفات پیامبر اسلام و با گسترش مسایل اجتماعی و سیاسی در جهان اسلام فقه نیز وارد مراحل جدید از رشد و نوآوری و تحقیق خود شد به نحوی که مسایلی چون فقه سیاسی، فقه اقتصادی و نظرات فقهی در خصوص مسایل علمی نیز مطرح گردید اما امروزه با سرعت گرفتن دستاوردهای بشری در حوزه های مختلف مباحث جدیدی بر این دایره افزوده شده است که شناسایی مصادیق امر به معروف و نهی از منکر من جمله آنهاست.
هر وقت سخن از امر به معروف و نهی از منکر می شود ناخودآگاه موضوع بدحجابی و مزاحمت های خیابانی یا کارهای شبیه به این اعمال ناشایست در ذهن ما نقش می بندد اما بحث زمانی دامنه دار می شود که تعاریف جدید به مصادیق امر به معروف و نهی از منکر افزوده شود.
مسایلی چون نحوه استفاده از فضاهای مجازی، انتشار اخبار و اطلاعات، توجه به بار حقوقی افعال شخصی در زمینه های گوناگون به ویژه فعالیت های سیاسی و... از جمله این مسایل است.
خوب به خاطر داریم در آستانه انتخابات سیاسی مسایل زننده ای در رقابت های انتخاباتی صورت می گیرد که دستاوردهای کلان در نظام ما را تحت الشعاع قرار می دهد.
با وجود این روند و با تبلیغات سوء انجام شده از سوی کاندیداهای مختلفی نظیر کاندیداهای ریاست جمهوری بعد از انتخابات و اینکه هیچ فردی نتوانسته است به عمران و آبادانی و پیشرفت کشور کمک کند و جالب آنکه هر یک با چندین میلیارد دلار بدهی صندوق کشور را به دیگری تحویل داده است! باعث ایجاد شائبه دربین افکار عمومی می شوند .
از سوی دیگر خدمات انجام شده از سوی دولت های قبلی نوعی پول هدر کردن عنوان شده است که خود نوعی دهن کجی به اراده مردم در انتخاب کاندیداهای پیروز است.
از اینها که بگذریم در بطن جامعه ما نیز مصادیق امر به معروف و نهی از منکر نیز گسترده گردیده و جای بسی تعجب است که آمران به معروف نیز در اثر به حاشیه رانده شدن این فریضه الهی از سوی خاطیان مورد حمله فیزیکی و هجمه روانی قرار گرفته اند.
در سال های اخیر شاهد شهادت چندین نفر از مردم و طلاب شریف آمر به معروف و ناهی از منکر در شهرهای مختلف بودیم که دولت و مجلس را به واکنش وا داشت و اخیرا نیز در طرحی قانون حمایت از این افراد از تصویب مجلس شورای اسلامی و شورای نگهبان گذشت.
با این وجود در حال حاضر این سوال مطرح می شود که تاثیر این فریضه الهی بر جامعه و ضرورت اجرای آن در چیست؟
کلام پیامبر گرامی اسلام (ص) در تشبیه جامعه به کشتی سوار بر موج های دریا و خطرناک بودن رفتار متناقض با ضرورت های سلامت آن از قبیل سوراخ کردن کف کشتی به بهانه اینکه این محل جایگاه اختصاصی من است و به کسی ربطی ندارد گویای اهمیت آن از نگاه ایشان است.
این امر در طول تاریخ اسلام جاری بوده به نحوی که امام حسین(ع) در بیان چرایی قیام خود علیه دستگاه ظلم و ستم طاغوت زمان آن را احیای امر به معروف و نهی از منکر عنوان می کنند.
در عصر حاضر با شکل گیری نظام مقدس جمهوری اسلامی ایران همین امر که نقطه آغازین قیام انقلابی ملت ایران به رهبری حضرت امام خمینی(ره) در مقابله با دستگاه طاغوت بود ضمن اصل هشتم قانون اساسی کشور مورد تایید و تاکید قرار گرفته است.
در این اصل می خوانیم: در جمهوری اسلامی ایران دعوت به خیر، امر به معروف و نهی از منکر وظیفه ای است همگانی و متقابل برعهده مردم نسبت به یکدیگر، دولت نسبت به مردم و مردم نسبت به دولت . شرایط وحدود و کیفیت آن را قانون معین می کند. « و المومنون و المومنات بعضهم اولیاء بعض یامرون بالمعروف و ینهون عن المنکر».
با این حساب در فریضه بودن این امر جای هیچ خللی نیست اما با شرط تعیین حدود و کیفیت موارد آن از سوی قانون اقدامات خود سرانه و سلبی شخصی یا گروهی بدون مجوز به طور قطع مذموم بوده و از طرف دولت و دستگاه حاکمه و حاکم شرع مورد برخورد قرار خواهد گرفت.
اما از سوی دیگر با توجه به محدودیت امکانات دستگاه حکومتی برای انتشار و تبیین این فریضه قطعا انجام کامل این اصل از قانون اساسی با مشکل مواجه می شود. پس راهکار چیست؟
مقام معظم رهبری در یکی از سخنرانی های خود در این زمینه از واژه "تذکر لسانی" در اجرای امر به معروف و نهی از منکر بهره برده اند که شایسته است از سوی مردم به ویژه رسانه ها مورد توجه قرار گیرد.
با توجه به فرمایش معظم له در این زمینه باب نقد نیز به روی آمران در اعتراض به عملکرد خاطیان گشوده می شود تا با زبانی شیوا و بینه ای محکم فرد عامل به منکر مورد نقد قرار گرفته و شیوه بهبود عمل او نیز ارائه گردد.
بخش از این رسالت سنگین ناخودآگاه متوجه رسانه می شود که قلم نقادانه روزنامه نگارانش می تواند کلید حل بسیاری از معضلات و مشکلات باشد و زبانی شیرین اما تاثیرگذار افراد را متوجه نارسایی ها یا اعمال زشت خود نمایند.
اما در این بین ذکر این نکته را ضروری می دانم که دقت عمل در تشخیص سره از ناسره بسیار ضروری است. اتفاقات یک دهه اخیر در جریان همین انتخابات رییس جمهوری نمونه ای از آن است که باز می توان با دقت به آسیب شناسی رفتار "آمران به معروف رسانه ای" پرداخت و عملکرد آنان را نیز نقد کرد.
دمیدن روح امید و تزریق روحیه خودباوری معروفی است که رسانه ها به عنوان یک رسالت اجتماعی ملزم به آن می باشند اما ورود در بازی های سیاسی و تامین منافع شخصی برخی از اصحاب رسانه در سال های اخیر منجر به ان شده تا این ضرورت با توسل به روش های غیر اخلاقی تبدیل منکری شود که باور و اعتقاد مردم نسبت به نظام اسلامی را نشانه رفته است.
نظام ما هر چند برخواسته از متن اسلام است اما کارگزاران آن افراد مومن و مسلمانی هستند که به قصد خیر خدمت به مردم رنج اداره آن را بر دوش می کشند و قطعا در این راه دچار فراز و نشیب هایی خواهند بود. پس انتظار آن چنانی از این افراد داشتن امری غیر منطقی است اما اگر این خواسته به شکل انتظار ضریب خطای پایین داشتن از دولتمردان و سیاستمداران باشد قابل احترام و توجه است.
به هر رو توجه به مسئله حیاتی امر به معروف و نهی از منکر رمز پویایی جامعه اسلامی ماست که در صورت تفسیر به رای کردن آن نظام یکپارچه منابع انسانی از هم پاشیده شده و بی اعتمادی ها جای یکرنگی و صمیمیت را خواهد گرفت.