حجت الاسلام علی محمد لروند*:: از آنجا که کار و توليد در ديدگاه اسلام و قرآن کريم جايگاه ويژه اي دارد، در اين نوشتار در فصل اول کليات تحقيق و ضرورت نوشتن اين پژوهش مطرح گرديده و در فصل دوم هم در دو بخش پيرامون موضوع بحث گرديده، در بخش اول طي هشت گفتار توصيه هاي قرآن کريم پيرامون کار توليد بيان گرديده و در بخش دوم هم برخي مصداق هاي کار و توليد در بحث کشاورزي و ده مصداق آن در کتاب آسماني، نقش آب در توليد، توليد عسل، توليد لبنيات، توليد آب ميوه، از منظر قرآن کريم مورد بحث قرار گرفته و سپس در فصل سوم طي چهار گفتار موانع و چالش هاي توليد از ديدگاه اين کتاب با عظمت بررسي گرديده است.
مقدمه
سپاس بلند مرتبه خدايي را که با خلقت هستي، انسان را اشرف مخلوقات قرارداد و با دادن قدرت تفکر و تعقل به او استفاده بهينه از هستي و مخلوقات آن را در اختيارش وديعه گذاشت، نعمت¬هاي فراواني را براي او مباح نمود و در مسير تکامل برخي محدوديت ها را نيز به او گوشزد نمود. شکي نيست که انسان قدمي به سوي توسعه و توليد نمي-تواند بردارد مگر آنکه تعهدش براي پيشرفت را در برنامه هاي خود قرار دهد. مسلمان واقعي هم به پيشرفت نخواهد رسيد مگر آنکه اسلام در کشورها به معناي واقعي پياده گردد. اسلامي که از تحجر به دور است و تلاش و کار را عبادت مي داند و خدمت به خلق را براي بشر سعادتي بزرگ مي شمارد. امروزه دنياي مخالف اسلام با تمام نيرو و قدرتش به مقايسه با دين کامل آمده است و به جاي خدمت به دنيايي سالم و دور از پليدي و خباثت با ترويج سکس و شعار امانيسم، جامعه بدون معنويت را تبليغ مي کند آن ها سرمايه و توليدات خود را در خدمت شهوات گذاشته در حاليکه جمعيت زيادي با فقر دست و پنجه نرم مي کنند و هر روزه عده اي از گرسنگي مي ميرند آن ها با توليد مشروبات، وسايل قمار، مکان هايي براي ارضاي شهواني، عده اي را در فساد غرق مي کنند گروهي ديگر با توليدات بي کيفيت اقتصاد جهاني را به چالش مي کشند و سرمايه و ثروت کشورهاي توسعه يافته را غارت مي کنند و چنانچه کشوري بخواهد از خودش استقلال نشان بدهد با تحريم آن کشور و مردمانش را به زندگي سخت سوق مي¬دهند. حال با چنين اوضاعي آنچه عاقلانه به نظر مي رسد توليد ثروت و سرمايه ملي است که نه تنها ماديات جامعه اسلامي را تأمين مي-کند بلکه آن را مي شود در خدمت معنويات جامعه قرار داد و اينجاست که زمان شناسي رهبر عزيز انقلاب، به موقع جامعه را هدايت مي¬کند. لذا بر هر مسلمان آزاده اي وظيفه است که نداي رهبر عزيز را لبيک گويد و با توجه به تأکيدات دين اسلام بر تلاش و کار مضاعف بپردازد تا تحريمات دشمنان اين مرز و بوم بدون هيچ اثر منفي به رشد و بالندگي اين مرز پرگهر کمک نمايد. لذا در اين تحقيق سعي بر آن شده که اهميت کار و توليد سرمايه و موانع آن مورد بررسي قرار گيرد. بدون شک توجه عاري از تعصبات غلط مذهبي و سياسي به دستورات دين مبين اسلام مي-تواند راهکار بزرگي برا ي نجات جامعه بشريت از توليدات و سرمايه ناسالم باشد.
بيان مسئله
نظر به اينکه هر انساني براي چرخاندن زندگي و امرار معاش نياز به تلاش و کار دارد و کار هم آنقدر مقدس است که اجر آن در رديف مجاهد في سبيل الله قرار مي گيرد در اين تحقيق اهميت کار و توليد سرمايه بيان خواهد شد و آنچه را که مي تواند کار و توليد و سرمايه مشروع را تحت الشعاع قرار دهد و يا به چالش بکشاند به عنوان موانع توليد و سرمايه مطرح خواهد شد.
ضرورت، اهداف و اهميت موضوع
بحث کار و تلاش در اين زمانه که پيشرفت جامعه اسلامي مهم ترين موضوع زندگي مسلمانان است، از جايگاه ويژه اي برخوردار است لذا ار آنجائيکه دشمنان ما با اجراي تحريم بر عليه کشور اسلامي قصد القاي شبه ناکارآمدي نظام اسلامي را دارند لذا براي مبارزه با اين تحريم ها و گرداندن چرخ هاي اقتصادي اين کشور پهناور، راهي جز توجه به توليد و سرمايه ايراني نخواهيم داشت لذا ضرورت و اهميت موضوع بر کسي پوشيده نيست اما اين نوشتار چه اهدافي را دنبال مي¬کند، بدون شک ارائه را هکارهايي براي اقتدار و عظمت کشور اسلامي و استقلال جامعه از مهم ترين اهداف نوشتار مي باشد.
روش تحقيق
نگارنده در اين تحقيق به بررسي توصيفي موضوع و تجزيه و تحليلي کار و سرمايه و موانع خواهد پرداخت لذا يکي از روشهاي مرسوم و متداول در نوشتن هر پژوهش روش کتابخانه اي و شيوه گردآوري اطلاعات از طريق فيش برداري مي باشد. لذا محقق در اين نوشتار ضمن استفاده ار نرم افزارهاي موجود و کتابخانه شخصي اش و همچنين موارد مبتلا به در استان محل سکونت اقدام به فيش برداري عنوان و بحث را مورد ارزشيابي قرارداده است.
مروري بر تحقيقات گذشته
شکي نيست که مبحث کار و توليد از ديرباز مورد توجه دانشمندان اسلامي بوده است و حتي قرآن کريم و سنت اهل بيت موارد دستوري را در مورد کار و توليد مورد بحث قرار داده اند و فقهاي نامدار اسلام نيز در کتب فقهي به اين مهم توجه داشته¬اند ولي چون بحث مذکور به عنوان شعار سال 1391 از جانب رهبر معظم انقلاب مطرح گرديده؛ عنوان کتاب مستقل يا تحقيقي نو در فراخور شعار مذکور فعلاً کمتر مورد بحث قرار گرفته است و يکي از کسانيکه در اين باره قلم فرسايي نموده جناب حجت الاسلام حسين جمالي زاده است که مقاله اي تحت عنوان فرهنگ سازي کار و توليد در ماهنامه علمي فرهنگي فرهنگ جمعه به زيور چاپ آراسته است ايشان در مقاله مذکور در دو فصل به بحث پرداخته که فصل اول در کليات و تعاريف مطلب نوشته و در فصل دوم تأثيرگذاري کار را از ديدگاه ها مارکسيست ها و کاپيتاليست ها و اسلام مورد بحث قرار داده است. آنچه مسلم است آن است که در تحقيق نگارنده موضوع به صورت مصداقي و کاربردي با استناد به آيات قرآن کريم به همراه چالش¬ها و موانع مورد بررسي واقع شده است.
تعاريف و اصطلاحات کار و توليد
در لغت به حرفه وشغل و حتي زراعت کار مي گويند در کتاب معجم لغه الفقها آمده است « کار يعني حفر کردن زمين براي زراعت» و در همان کتاب کار را نوعي کاسبي و اکتساب معني مي کند که در تعريف آن ذکر مي¬کند « هو طلب الرزق و تحصيل المال» يعني کار و کاسبي براي طلب روزي و به دست آوردن مال است. البته در تعريف کار مطالبي ديگر نيز بيان شده که در اين مجال نمي گنجد به عنوان مثال فعاليتي که براي به دست آوردن مزد انجام مي گيرد، در جايي ديگر کار در مقابل قول و گفتار مي آيد، کار به معناي هنر، شغل، وضع، حالت و به معناي پيشه نيز آمده است.
در تعريف توليد نيز در کتاب لغه الفقها آمده است « نشاء شي من شيء» يعني به وجود آمدن چيزي از چيز ديگر، توليد يک مفهوم عام دارد و آن اينکه به عنوان مثال کاري که يک بافنده انجام مي دهد و نخ را به چيز ديگر مثلاً فرش تبديل مي کند توليد، ناميده مي شود و يا کشاورزي که با استفاده از خاک و آب و پاشيدن بذر بر روي زمين گندم تهيه مي کند توليد مي گويند. يا کسي که باخلق آثاري مثل يک سريال تلويزيوني و يا يک فيلم و برنامه مستند مي سازد نيز توليد مي گويند. به هر حال از مجموع تمامي مطالبي که درباره ي توليد مطرح است مي شود اين مطلب را بيان کرد که هر گونه خدمات و کارهايي که با حرکات بدني و هدايت فکر و تعقل انجام مي گيرد، توليد گويند.
فصل دوم : کار و توليد از ديدگاه قرآن
از آنجائيکه قرآن کريم کتاب زندگي و يک کتاب کامل است در زمينه کار و توليد نيز مطالب زيبايي به چشم مي خورد که شايد بشود گفت براي حمايت از توليد و سرمايه و کار يکي از بهترين و اصولي ترين منابع همين کتاب با عظمت است که لازم است توليد کنندگان هم به توصيه هاي حکيمانه آن توجه کنند و هم برخي مصاديق توليد که در آن ذکر گرديده است را موشکافانه مورد مطالعه قرار دهند و از آن بهره برداري دقيق به عمل آورند.
بخش اول: دستورالعملهاي قرآن در مورد کار و توليد
1- پرداخت دستمزد به موقع به انجام دهنده کار: منطق قرآن کريم بر اين مبنا استوار است که هيچ فرد زحمت کشي بدون اجر نخواهد بود و بايد تلاش افراد ستوده شود و اجرت به آنها پرداخت شود لذا در سوره آل عمران مي-فرمايد «انّي لا اضيع عمل عامل منکم منِ ذکر اواثني» من کار هيچ عمل کننده اي از شما را از مرد يا زن تباه نمي-کنم نگارنده معتقد است مهم ترين درسي که از اين آيه گرفته مي شود آن است که يکي از مؤلفه هاي حمايت از کار و توليد ايجاد دلگرمي در کارگر و توليدکننده است يعني وقتي که به موقع حق الزحمه آنها پرداخت مي شود و از زحمات آنها تقدير مي شود آنها نيز هم در کار دقت بيشتر مي¬کنند و هم دلسوزانه انجام وظيفه مي کنند و هم وجدان کاري او تحريک مي شود و هم بدون دغدغه خاطر و با خيالي آسوده آنچه بر عهده او نهاده شده است را انجام مي-دهد.
2- کار و توليد بايد درست انجام شود و مورد رضايت خدا باشد.
شکي نيست وقتي عملي صالح باشد و کار وتوليد درست انجام شود هم رضايت خالق را به دنبال دارد و هم رضايت مخلوق را، نگارنده معتقد است اگر کارگر کار را با نيت پاک انجام دهد و از انجام وظيفه خود نکاهد و ساعت کاري را کم نکند و خدا را ناظر بر اعمال خويش بداند بدون شک توليد و پيشرفت خيلي خوبي خواهد داشت زيرا انجام کار بدون نقص و به صورت درست و صحيح از آموزه هاي قرآن کريم است که يک نمونه آن در سوره نحل به عنوان دعاي حضرت سليمان اينگونه مطرح شده است « ... و اَن اعمل صالحا ترضيه...» يعني خدايا به من کمک کن که کار صالح مورد رضايت تو را انجام دهم.
3- کار و توليد غير صالح باعث ضرر دنيوي و اخروي است
اگر کار و توليد صالح نباشد و براي خدمت به مردم و خدمت به جامعه نباشد و يا اينکه آن حرفه و شغل باعث آسيب به مردم باشد مثل برخي افراد که در جامعه امروزي توليد و توزيع و فروش مواد مخدر را براي خود به عنوان شغل انتخاب مي کنند و با آن کسب درآمد مي کنند هيچ شکي نيست که اينگونه اعمال هم ضرر دنيوي و هم ضرر اخروي به دنبال دارد و حتي شخصيت و انسانيت انسان را هم لگد مال مي کند که قرآن کريم به زيبايي در سوره ولعصر به آن اشارت دارد « ولعصر الا النسان لفي خسر الي الذين آمنو و عملو الصالحات » در اين سوره خداوند حکيم به عصر قسم ياد مي کند که کسانيکه عمل آنها صالح نباشد ضرر مي کنند . در سوره مذکور ال که روي کلمه انسان آمـــــده ال استغراق است يعني شامل همه انسانها مي شود که خداوند همه انسانها را در ضرر و خسران مي داند مگر چهار گروه از مردم را که عمل صالح يا همان کار درست يکي از آن چهار گروه است. در اين سوره به زيبايي بيان شده همه در ضرر هستند مگر کسانيکه ايمان دارند و عمل صالح انجام مي دهند و ديگران را توصيه به حق مي¬کنند و ديگران را توصيه به صبر مي کنند. به عقيده نگارنده گرچه بحث در عمل و کار است اما آنچه مسلم است در يک توليد خوب و بدون نقص هر چهار گروه دخيل هستند يعني اگر در جامعه ايمان نهادينه شود. عمل درست انجام گيرد مردم گفتار توصيه به حق و صبر داشته باشند حتماً توليد داراي نقص کمتري خواهد بود. همگان ديديم که در زمان اصلاحات کانديداهاي مختلف در رياست جمهوري- انتخابات مجلس، انتخابات شوراها در پوسترهاي تبليغاتي خود اين گفته زرتشت را مي¬نوشتند گفتار نيک- پندار نيک- کردار نيک ، اما غافل بودند که از توصيه زرتشت زيباتر همين توصيه قرآن کريم در سوره عصر است که ايمان همان پندار نيک است عمل صالح همان کردار نيک است و توصيه به حق و صبر هم همان گفتار نيک است. آن روز برخي با نوشتن اين شعار مي خواستند بيان کنند که خوب براي مردم کار مي کنند که به نظر نگارنده اگر کسي مي خواهد خوب تلاش کند و خوب توليد کند بيان خداوند حکيم در سوره عصر را باسد سرلوحه کار خود قرار دهد. در پايان اين مبحث يک نکته را يادآوري مي کنم و آن هم اينکه آيا تبليغات و ديوارنويسي حذف قانون که در برخي از شهرهاي استان مرسوم است و باعث وارد شدن ضررهاي زيادي به مردم گرديده با شعار کانديداها و مبني بر خدمت رساني به مردم در تضاد نيست و آيا نبايد کانديداها به فاصله بين شعار و عمل توجه بيشتري داشته باشند.
4- واژه کار وتوليد و مشتقات ان در قرآن کريم
اگر با ديده دقت و تيز بيني در قرآن کريم بنگريم خواهيم ديد که در خيلي از آيات اين کتاب بزرگ آسماني به زحمت تلاش و توليد و حتي سرمايه به زيبايي اشاره شده است مثل آيه 38 سوره مدثر « کل نفس بما کسب رهينه » هر کسي در گروي کاري است که انجام مي دهد، يا کلام گوهر بار الهي در سوره نور « ان الله خبير ؛ بما يصنعون » خداوند به کارهايي که مي¬کنند آگاه است. نگارنده به همين دو آيه بسنده مي¬کند اما آنچه واضح است واژه هايي مثل عمل، کسب، شغل، صنع، سعي، زرع، جهد، کدح در قرآن کريم حدود 600 بار ذکر گرديده است وقتي انسان در آيات قرآن کريم دقت مي¬کند به اين نکته اساسي مي رسد که به راستي در کدام کتاب آسماني اين همه راجع به کار و توليد و سرمايه مطلب و نکته بيان شده است و آيا جاي تآسف ندارد که ما با داشتن کتاب غني و دين پرباري از بيکاري رنج ببريم و يا آنکه با تحريم دشمن با مشکل روبرو شويم.
5- کار وتوليد براي مقابله با تهديدات
ما در حال حاضر در جامعه اي زندگي مي¬کنيم که به خاطر وجود مردمي آگاه و بالنده و استکبارستيز يعني ملتي که استقلال را براي خود ارزشي بزرگ مي شمارد و نمي خواهند که وابسته باشد مورد تحريم و تهديد دشمنان به ويژه آمريکاي جهانخوار هستيم لذا اين ضرورت کاملاً هويدا است که اگر بخواهيم مقابل تهديدات دشمنان ايستادگي کنيم بايد تهديد را به فرصت تبديل کنيم و از تحريم ها هم براي توليد بيشتر بهره برداري کنيم يعني هر آنچه را از ما دريغ مي کنند خود به دنبال رسيدن به آن باشيم قرآن کريم براي مقابله با تهديد دشمن نسخه هاي زيبايي دارد و از آن جمله استفاده از صنعت است که در سوره انبياء به زيبايي ترسيم شده است آنجا که خداوند حکيم مي فرمايد « و علمناه صنعه لبوس لکم لتحصنکم من باسکم» ما به داود فن زره سازي را ياد داديم تا شما را از خطرات جنگ حفظ کند؛ رزمايش پيامبر اعظم و اقتدار موشکي جمهوري اسلامي در آزمايش موشکهاي خليج فارس و موشک قيامت که اهداف خود را از کوير لوت تا خليج فارس با دقت تمام مورد اصابت قرار دادند نمونه اي از توليد آگاهانه دفاعي دلاور مردان کشور است که مي شود گفت برگرفته از توصيه¬هاي حکيمانه قرآن کريم است که « و اعدولهم ما استطعتم من قوه» به اميدي روزي که هر گونه تهديد از جانب دشمن فرصتي باشد براي اقتدار اسلام و حزب الله که ان حزب الله هم الغالبون.
6- لزوم همکاري در کارهاي خوب و توليدات خوب
همه مي دانيم که در کار دسته جمعي و هم فکري و هم انديشي موفقيت در پيشرفت بيشتر خواهد بود زيرا تعاون و همکاري در کار باعث مي¬شود که کار بدون نقص و با خطاي کمتري انجام شود لذا دستور قرآن کريم و اسلام عزيز اين است که در کارهاي خوب با هم همکاري داشته باشيد. آنجا که مي¬فرمايد « تعاونو علي البر و التقوي ولاتعاونو علي الاثم و العدوان » در کارهاي خوب با همديگر همکار مي کنيم ولي در گناه و دشمني کمک هم نکنيد و اين موضوع تا جايي مهم و با اهميت است که در توصيه هاي بزرگان ديني ما هم مورد توجه است. يقيناً همينطور است که دانشمندان اين مرز وبوم تا جايي از نظر تکنولوژي پيشرفت مي¬کنند که حتي بر سيستم راديويي همواپيماي بدون سرنشين دشمن نفوذ مي کنند و هدايت آنرا بر عهده مي گيرند. شکي نيست اگر همکاري اين دانشمندان با هم نبود و هيچ وقت در مدتي کوتاه اين همه سربلندي و عزت نصيب اين کشور نمي شد امام علي ( ع) « درخواست همکاري براي برپا کردن حق را نشانه ديانت مي داند» و مگر غير اين است که اتحاد و همدلي در مقابل دشمنان متجاوز خود عبادتي بزرگ و همان ديانت است. در اوايل انقلاب که تقسيم اراضي شده بود و مردم در گروههاي چند نفري بر سرزمين کار مي¬کردند شور و نشاط کار و توليد بسيار در بين مردم هويدا بود و رونق کار هم خيلي بيشتر بود، بدون خستگي مردم با شوق جمع مي شدند و بر سرزمين مي رفتند وبعد از برداشت دوستانه محصول را تقسيم مي کردند و کاملاً روشن بود که اينطور کارو توليد باعث سلامتي جسم وروان کشاورزان هم بيشتر مي شد زيرا عاطفه در بين مردم رشد بيشتري داشت و صحبت آنها هم در حق همديگر بيشتر بود لذا کار هم بهتر انجام مي گرفت و هم نقصان کمتري داشت و هم محصول بدون موقع برداشت مي شد و خطراتي چون آتش سوزي و مسائل آن را تهديد نمي کرد.
7- لوازم يک توليد خوب از ديدگاه قرآن کريم
هر انسان صاحب عقلي مي¬داند اگر قرار بشود که يک توليد ايده¬آل داشته باشيم يا توليدي که سود آن عايد توليد کننده و مردم شود بايد آن توليد لوازم و منابعي داشته باشد به عنوان نمونه توليد کننده خوب يعني کسيکه نسبت به کار و مواردي که مي¬خواهد توليد کند علم و تخصص داشته باشد و يا قدرت انجام کار را داشته باشد لذا اين موارد در برخي از آيات قرآن کريم مشهود است خداوند حکيم در سوره يوسف مي¬فرمايد « و قال الملک ائتوني به استخلصه لنفسي فلما کلمه قال انک اليوم لدينامکين امين» پادشاه گفت يوسف را نزد من آوريد تا او را براي خود انتخاب کنم پس چون با او گفتگو نمود گفت تو امروزنزد ما مکين و امين هستي. اگر ما در اين آيه زيبا دقت کنيم متوجه مي¬شويم که مکنت و قدرت و همچنين امانت داري دو مورد از علتهاي انتخاب يوسف نزد پادشاه بود، ازاين دو نکته متوجه مي¬شويم که يکي از مواردي که باعث مي¬شود توليد ناقص بماند يا کار¬خانه¬اي نيمه کاره رها مي¬شود آن است که کسي که توانايي ندارد اقدام به انجام کاري مي¬کند که در توان او نيست و قدرت پايان بردن و تکميل آن پروژه را ندارد و يا اينکه در انجام پروژه امانت داري را رعايت نمي¬کند همه مي¬دانند که برخي افراد به اسم ساخت فلان پروژه توليد و اشتغال از دولت تسهيلات دريافت مي¬کنند اما به ملت و دولت خيانت نموده و تسهيلات را صرف سر مايه گذاري ديگري مي¬کنند که شايد فقط سود شخصي عايد او مي¬نمايد و هيچ گونه توليد يا اشتغال زايي ندارد و يا اينکه مبلغ کمي از تسهيلات را به کار مي¬برد و بقيه را در جاي ديگري هزينه مي¬کند و مي¬گويد تسهيلات کافي نبوده است. جالب¬تر اين است که خداوند حکيم در آيه بعد يعني همان سوره دو عنصر مهم ديگر را نيز بيان مي¬کند که هر دو عنصر در توليد خوب و با کيفيت مؤثر است آنجا که مي¬فرمايد « قال اجعلني علي خزائن الارض اني حفيظ عليم » يوسف گفت مرا به خزانه¬هاي اين سرزمين بگذار زيرا من عليم و حفيظ هستم يعني هم حافظ و نگهبان خوبي هستم و هم علم خوبي دارم، هيچ کس نمي¬تواند انکار کند که علم و تخصص از لوازم اصلي يک توليد خوب است جناب حجه السلام قرائني در تفسير نور مطلب زيبايي را در ذيل اين آيه آورده است که « وقتي در کاري مهارت داريد اعتماد به نفس داشته باشيد و خود را عرضه کنيد. پس با توجه به اين دو آيه چهار اوصاف براي کارگزاران لازم است قدرت، امانت، پاسداري و علم (تخصص) و يک نتيجه زيبايي ديگر که از اين آيات به دست مي¬آيد آن است که اگر خواستيم ساخت کارخانجات توليدي را به افرادي بسپاريم اول بايد شايستگي آن افراد احراز شود بعد به آنها مسئوليت سپرده شود.
8- آينده نگري در توليد از ديدگاه قرآن کريم
کسي از الفباي اقتصاد اطلاعي داشته باشد مي¬داند که توليدي موفق خواهد شد که جوانب آن کار و توليدي، نياز به آن، آينده نگري، موقعيت جغرافيايي ، آفت توليد، را کاملاً بسنجد و لذا از ديدگاه قرآن کريم اين آينده نگري ضروري به نظر مي¬رسد در آيه 47 مي¬فرمايد « قال ترزعون سبع سنين داباً فما حصرتم فذروه في سنبله الا قليلاً مماتاکلون» يوسف گفت هفت سال پي در پي کشت کنيد و آنچه را درو کرديد جز اندکي را که مي¬خوريد در خوشه¬اش کنار بگذاريد. از آيه مذکور نکاتي فهميده مي¬شود که در بحث توليد بسيار کاربرد دارد برخي از آن موارد اين است که :
1- مديري موفق خواهد شد که بتواند بحران ها را مديريت کند
2- اگر بخواهيم بهره برداري بيشتر از توليد داشته باشيم بايد طرح و برنامه ريزي خود را بدون منت در اختيار مجموعه قرار دهيم.
3- از کلمه سبع سنين در آيه فهميده مي شود که بايد عنصر زمان را حتماً در انجام کار در نظر گرفت به نظر نگارنده يکي از آفت هاي توليد با کيفيت آن است که برنامه¬ريزي درست نداشته باشيم و از نقش زمان و مکان جغرافيايي غافل باشيم و حتي کارهايي را مطرح کنيم که قابليت عملياتي شدن ندارند و اگر هم عملياتي شوند بازدهي خوب نداشته باشند، يقيناً مديريت درست و آينده¬نگري براي مقابله با مشکلات احتمالي کاملاً ضروري است.
بخش دوم: برخي مصاديق کار و توليد در قرآن کريم
مبحث اول: کشاورزي در قرآن
يکي از مصاديق بارز کاروتوليد در هر جامعه¬اي استفاده درست از منابع آب وخاک و کشاورزي در آن جامعه است يقيناً استفاده صحيح از آب و خاک و يا توليد از طريق کشاورزي باعث رونق اقتصادي برخي کشورهاست. جامعه-اي که در آن کشاورزي مورد توجه باشد مي¬تواند داراي اقتصادي پويا باشد ، امروزه حمايت از کشاورزي مي¬تواند لبيکي به سخنان حکيمانه مقام معظم رهبري در حمايت از کار وسرمايه ايراني باشد خصوصاً اينکه کشور چهار فصل ما از همه جهت استعداد رشد اين شغل با اهميت را دارد. خداوند حکيم مي¬فرمايد « افرايتم ما تحرثون انتم تزرعونه ام نحن الزارعون» ?يا به کشتي که مي¬کاريد دقت کرده¬ايد شمائيد که کشاورزي مي¬کنيد يا ما زارع هستيم، آيه مذکور که با ادات استفهام و حرف فا بعد از همزه استفهام مطرح گرديده است نشان دهنده عظمت زرع و زراعت است که خداوند حکيم به نوعي کم توجهي مردم در امر مذکور و ناشکري آنها را مورد ملامت و مذمت قرار داده است، به عقيده نگارنده اگر توجه ويژه به بخش کشاورزي شود مي شود ادعا کرد که يکي از راههاي قطع وابستگي اقتصاد به نفت همين موضوع کشاورزي است که مي تواند يک جامعه را سالم و پويا و پر از نشاط کند. در استان همگان مي دانند که داراي طبيعتي است چهار فصل به همين خاطر بسيار مساعد دامداري و کشاورزي است و مردم اين ديار نيز از ساليان بسيار دور به اين شغل شريف اهتمام داشته اند وجود مکانهاي ييلاقي و قشلاقي در داخل استان زمينه رشد دامداري و کشاورزي را کاملاً فراهم نموده است اما انجام کشاورزي به روش سنتي و توجه کمتر به کشاورزي صنعتي عوارضي دارد که اگر اقدام سريع و عاجل در ترميم آن نشود ممکن است اشکالات جدي براي اين قشر زحمت کش به دنبال داشته باشد. امام باقر عليه السلام مي¬فرمايد « خير الاعمال الحرث» بهترين کارها کشاورزي است.
گفتار اول: ذکر برخي موارد کشاورزي در قرآن کريم
وقتي که با دقت آيات قرآن کريم را مرور مي کنيم درمي يابيم که برخي محصولات کشاورزي عيناً در قرآن کريم نام برده شده است که خود نشان دهنده ي اهميت آن محصول، خواص و نقش مؤثر محصول مذکور در سلامتي فرد و اجتماع است که برخي از آن محصولات در اين گفتار ذکر مي گردد.
1-انجير: خداوند حکيم در سوره تين مي¬فرمايد « والتين و الزيتون» قسم به انجير و زيتون انجير يکي از پرخاصيت ترين ميوه هاست که امروزه علم پزشکي هم توجه خاصي به اهميت اين ميوه داده است و فوائد زيادي براي بدن در آن نهفته است، جمع نويسندگان تفسير نمونه زير نظر مجتهد محقق آيت الله مکارم شيرازي مي نويسد « تين در لغت به معناي انجير است و اگر قسم به تين را به عنوان همان ميوه معروف ياد کنيم سوگند پر معنايي خواهد بود زيرا انجير داراي ارزش غذايي فراوان و لقمه اي مغذي و مقوي براي هر سن و سال و خالي از پوست و هسته و زوائد است» به عقيده نگارنده اگر مسئولين استان توصيه رهبر عظيم شان را در حمايت از سرمايه و کار ايراني مدنظر قرار بدهند و از توليد ميوه حمايت کنند گام بسيار مهمي در شهرستان برداشته خواهد شد. از امام رضا (ع) نقل است که « انجير بوي دهان را مي برد لثه ها و استخوان ها را محکم مي کند، مو را مي روياند و درد را برطرف مي کند و با وجود آن نياز به دارو نيست» و از ميان وخواص مهم ديگري که براي اين ميوه نقل شده است مي توان به قطع بواسير ، هضم آسان، رفع سنگ کليه و صفرا، رفع انسداد کبد و طهال اشاره نمود.
2-زيتون: آيه اي که در صفحه قبل به آن اشاره شد در سوره تين به اهميت زيتون نيز پرداخته است . زيتون همان ميوه پرخاصيت است که نام آن چندين مرتبه در قرآن کريم ذکر گرديده است و در آيه 99 سوره انعا م هم مورد تصريح قرار گرفته « ... و جنت من اعناب و الزيتون و الرمان..» که در سوره مذکور آيه 141 نيز به اسم ميوه پر از خاصيت تصريح گرديده است در سوره نحل آيه 11 هم نام زيتون مطرح گرديده است. البته لازم به ذکر است که در آيه 20 سوره مؤمنون خداوند حکيم به صورت غيرمستقيم به درختي اشاره کرده که روغن مي¬دهد که منظور همان زيتون است و اتفاقاً يکي از موارد توليد چيزي از چيز ديگر که در ابتداي پژوهش به عنوان تعريف توليد ذکر گرديد. جمع نويسندگان تفسير نمونه مي¬نويسند « غذاشناسان و دانشمندان بزرگ براي زيتون و روغن آن اهميت فوق العاده¬اي قائلند و معتقدند کساني که مي¬خواهند همواره سالم بمانند بايد از اين اکسير حياتي استفاده کنند و روغن زيتون دوست صميمي کبد وبراي رفع عوارض کليه¬ها و سنگهاي صفراوي و قولنج هاي کليوي و کبدي و رفع يبوست بسيار مؤثر است، روغن زيتون سرشار از انواع ويتامين است و داراي فسفر و کلسيم و پتاسيم و منگنز است» پيامبر گرامي اسلام فرمودند « کلو الزيت و ادهنو به فانه من شجره مبارکه» روغن زيتون را بخوريد و با آن بدن خود را روغن مالي کنيد چون از درخت مبارکي است. نگارنده معتقد است که آنقدر در احاديث و روايات درباره اهميت زيتون مطلب آمده است که در اين نوشتار که بنابر اختصار در آن است نمي¬گنجد اما آنچه روشن است که ميوه مذکور هم در حفظ سلامتي ، هم در مصارف دارويي و پزشکي داراي خواص غير قابل انکاري است.
3- انار: اين ميوه از ميوه هاي بسيار مهم و پرخاصيت است که در قرآن کريم و روايات به آن تاکيد شده است. در قرآن کريم سه بار از انار اسم برده شده است در سوره انعام آيه 14 « هوالذي...و الزيتون و الرمان» که رمان به معناي انار است همچنين در همان سوره آيه 99 آمده است « هوالذي انزل من الما .... و الزيتون و الرمان....» همچنين در سوره الرحمن آيه 68 «فيها فاکهه و نحل و رمان » به عقيده نگارنده انار از ميوه¬هاي مهم است و اينکه خداوند حکيم در سه جاي قرآن از آن نام برده دليل براهميت اين ميوه و نقش آن در سلامت انسان است که در روايات زيادي به آن اشاره شده و بحث آن در اين مجال که بر مبناي اختصار استوار است نمي¬گنجد « امروزه علم پزشکي نيز اثبات کرده است که اثر شفابخش انار به خاطر مقدار زيادي ويتامين ث، ويتامين ب1، ويتامين ب2، ويتامين ب6، و ويتامين پ ب است» بحث توليد بهينه ميوه انار با توجه به اينکه در استان لرستان مخصوصاً شهرستان کوهدشت يکي از بهترين مکانهاي توليد انبوه اين ميوه پرخاصيت است بدون شک برنامه¬ريزي علمي براي تقويت باغات انار و حتي ساخت کارخانجات مرتبط براي تهيه آب انار و رب انار از مواردي است که دولت جمهوري اسلامي ايران براي حمايت از توليد مي تواند روي آن برنامه¬ريزي داشته باشد.
از طرف ديگر اثر درماني انار به خاطر خاصيت سريع الهضم بودن ، شستشوي خون، تحريک سلولهاي کبدي، دفع سموم بدن، رفع اوره و کلسترول خون ، تقويت معده، تقويت ديد چشم، تقويت لثه، رفع يرقان، رفع خارش بدن و دفع اسهال مي¬تواند با ايجاد نشاط در سلامتي در بين افراد جامعه خود مي-تواند چرخه توليد را تندتر نموده و افزايش بهره¬وري را به دنبال داشته باشد. پژوهشگر براي جلوگيري از طولاني شدن بحث بقيه موارد توليدات کشاورزي در قرآن را فقط به صورت فهرست وار و گذرا بيان مي کند اميد است که مورد استفاده اهل علم و قلم قرار گيرد.
4- خرما: خرما ميوه درخت نخل است و از توليدات کشاورزي مورد اشاره در قرآن کريم است که اقتصاد دنياي امروز بسيار اثرگذار است، کلمه نخل در قرآن 20 مرتبه ذکر گرديده است که اهميت تغذيه¬اي ميوه مذکور را کاملاً هويدا مي¬کند اين ميوه بسيار نافع و ارزشمند در آياتي مثل 99 انعام، 71 سوره طه آيه 148 سوره شعرا آيه 22 سوره نحل مورد توجه خداوند حکيم بوده است. مولا علي (ع) ، مي¬فرمايد «خرما بخوريد که شفاي بيماريهاست» در کتابهاي پزشکي آمده است که در خرما حدود سيزده ماده حياتي و پنج نوع ويتامين وجود دارد.
5-انگور: اين ميوه يکي از خوشمزه ترين ميوه هاست و داراي خواص فوق العاده مي باشد که صادرات کشمش که يکي از فرآورده هاي انگور است مي تواند در اقتصاد و صادرات غير نفتي مورد توجه قرار گيرد که حمايت از توليد ميوه مذکور مي تواند در ايجاد اشتغال و رفع محروميت در جامعه مؤثر باشد به عنوان مثال جمعيت زيادي در شهرستان از توليد اين ميوه امرار معاش نموده و در شهرستان هاي ديگر نيز جايگاه ويژه دارد که در استان نيز برخي با ايجاد تاکستانهاي انگور زندگي خود را مي گذرانند قرآن کريم در سوره عبس به اين ميوه ارزشمند اشاره نموده مي-فرمايد « فانبتنا فيها حبا و عنبا وقضبا» که منظور از عنب همان انگور است.
6-خيار: به عنوان يکي از توليدات مهم کشاورزي به شمار مي رود و در قرآن کريم نيز مورد توجه بوده و در سوره بقره آيه 61 بدان اشاره گرديده « واذقلتم يا موسي ... من بقلها و قثائها و فومها که قثاء به معناي خيار است. لازم به ذکر است ميوه خيار زحمات زيادي براي کشاورز دارد و براي توليد انبوه نياز به آب فراوان دارد که مهار آبهاي سطحي و روان گردان و بستنن آب به صورت سد در رودهاي پر آب شهرستان ميتواند در تقويت توليد اين ميوه بسيار مؤثر واقع گردد.
7- عدس : يکي ديگر از توليدات کشاورزي و حبوبات که در قرآن کريم مورد توجه قرار گرفته عدس است و در سوره بقره آيه 61 بيان گرديده است « و اذ قلتم يا موسي... و فوم¬ها و عدس¬ها...»
8- موز : از جمله ميوه هايي که داراي بازار بسيار خوبي در جهان است ميوه موز است که در قرآن کريم در سوره واقعه اکثر مفسرين شيعه و سني طلح منضود را به عنوان موز معنا نموده اند.
9-کدو: در سوره صافات آيه 146 آمده است که «و انبتنا عليه شجره من يقيطين » و بر بالاي سر او درختي از کدو رويانديم.
10-پياز: در سوره بقره آيه 61 به بصل اشاره شده که همان پياز است و اثرات بسيار سودمندي بر جسم انسان دارد و در روايات زيادي نيز به خواص آن اشاره شده که اشاره به آنها در اين مبحث نمي گنجد، نگارنده معتقد است قيمت مصوبي که براي پياز در نظر گرفته شد جفاي در حق کشاورزان بود زيرا در شرايط تورم فعلي توجه دولت به توليد پياز مي¬تواند کشاورزان توليد کننده اين محصول را از بحران برهاند.
گفتار دوم: نقش آب در توليد و جايگاه آن در قرآن کريم
بر کسي پوشيده نيست که آب اين ماده حياتي نقش اساسي را در زندگي افراد جامعه دارد و به گونه اي نشاط همه چيز از قبيل کشاورزي ، صنعت ، معدن، پزشکي، تغذيه، درمان، بهداشت روان و جسم ارتباط مستقيم با اين ماده حياتي دارد آب داراي مولکول H2o يعني دو هيدروژن و يک اکسيژن است که هيدروژن و اکسيژن هر دو باعث رونق زندگي و تامين مايحتاج اولي بشر از قبيل سوخت و تنفس ، و سلامتي مي گردند لذا خداوند حکيم در سوره واقعه به زيبايي و به صورت استفهام مردم را به اين اکسير حياتي زندگي بشر توجه مي دهد آنجا که مي فرمايد «افرايتم الماء الذي تشر بون اانتم انزلتموه من المزن ام نحن المنزلون» آيا به آبي که مي¬نوشيد دقت کرده¬ايد آيا شما آنرا از ابر فرو فرستاديد يا ما فرستاديم. محقق بر اين عقيده است که استفاده خداوند حکيم از همزه استفهام در آيه مذکور عمق اهميت وجود آب را مي¬رساند که نوعاً مردم قدر آنرا نمي¬دانند و به خاطر عدم استفاده صحيح از آب و اسراف آن نسبت به اين ماده با عظمت الهي ناشکري روا مي دارند. گاهاً مشاهده مي¬شود در مناطق مختلف و که مردم آب آشاميدني را هدر مي دهند و حتي کارواش هاي ماشين شويي زيادي در همين شهرستان با استفاده از آب آشاميدني باعث کمبود آب در برخي مناطق شهري و روستايي مي شوند و يا نوعاً برخي در داخل حياط خود باغچه اي را درست کرده اند و از آب آشاميدني براي آبياري انواع سبزيجات و سيفي جات در داخل منزل مسکوني استفاده مي کنند که نياز به فرهنگ سازي در اين زمينه کاملاً احساس مي شود.
خداوند حکيم همچنين مي فرمايد «و انزلنا من السماء ماء طهوراً» يقيناً آب آشاميدني وآب طهارت مي¬تواند به گونه اي برنامه ريزي شود که در مکانهايي که آب لازم براي طهارت و شستشو در دسترس مي باشد اين دو را از هم جدا نموده و هرکدام را به مصارف خاص خودشان برسانند از طرفي ديگر منطق قرآن کريم اين است که« وجعلنا من الماء کل شي حي» هر چيز را از آب زنده گردانيديم، آنچه که مسلم است آن است که واژه آب در قرآن کريم 63 مرتبه تکرار شده است و مصارف مختلف آنرا نيز گوشزد کرده است و کاملاً واضح است که آب چگونه نقش مهم و ارزنده اي در فرايند توليد دارد و حتي چگونه رونق کشاورزي و بقيه مشاغل مهم و حساس با آب در ارتباط هستند که البته اين مهم در قرآن کريم بسيار زيبا به تصوير کشيده شده است، خداوند حکيم در سوره انعام مي¬فرمايد « هوالذي انزل من السماء ماء فاخرجنا به نبات کل شي» اوست کسيکه از آسمان آب را فرو فرستاد پس به وسيله آن از هر گياه گونه اي رويانديم و از آن گياه جوانه سبز خارج ساختيم. به عقيده نگارنده حال که کشاورزي و رونق اين شغل مهم در کشور ما و مخصوصاً در استان اينگونه وابسته به آب است قدرشناسي و استفاده بهينه از آب از موارد کاربردي مهم در افزايش توليد خواهد بود . شکي نيست که امروزه کشاورزان بايد به علم کشاورزي به صورت کشاورزي مدرن و مکانيزه توجه ويژه داشته باشند و تمام تلاش خود را بنمايند تا با کمک دولت جمهوري اسلامي از آبياري تحت فشار يا آبياري قطره اي در افزايش توليد و بهره وري سهم بيشتري داشته باشند. امروزه علم ثابت کرده است که آبياري مکانيزه با مصرف کمتر آب محصول بيشتر و حتي گاهي تا 4 برابر محصول آبياري سنتي و غرقابي عائد کشاورز گرديده است. همه مي دانيم که حمايت از کار و سرمايه ايراني بدون حمايت از توليدات کشاورزي عقيم است و حتماً بهترين راه براي حمايت از قشر زحمت کش کشاورز حمايت از ترويج آبياري مکانيزه براي رشد توليدات کشاورزي مي باشد.
گفتار سوم: توليد عسل از ديدگاه قرآن کريم
اينجانب وقتي که وارد اين مبحث شدم تازه متوجه گرديدم که قرآن کريم چقدر زيبا به بحث درباره توليد و کار پرداخته است و واقعاً به همه چيز پرداخته است که البته بضاعت اندک ،سعي بر اختصار نويسي ما را مجبور به گزيده مطالب نموده است. در قرآن کريم توليد عسل به عنوان يک آشاميدني مهم که شفابخش مي باشد مورد توجه قرار گرفته است، خداوند حکيم در سوره نحل آيه 68 و 69 مي¬فرمايد« اوحي ربک الي النحل ...شراب مختلف الوانه فيه شفاء للناس» پروردگار تو به زنبور عسل وحي کرد که از کوهها ، درختان داربست ¬هايي که مردم مي¬سازند خانه¬هاي انتخاب کن و پس از اتمام شراب بخور و راههايي که خدا برا تو تعيين کرده بپيما، از درون شکم آن زنبورها نوشيدني خاص خارج مي¬شود به رنگهاي مختلف که در آن شفاي مردم است در اين امر نشانه روشن است براي کسانيکه اهل فکر هستند. علامه مجلسي در بحارالانوار مي¬نويسد « که پيامبر عسل را دوست مي¬داشتند و مي¬فرمودند عليکم بالشفا من العسل و القرآن » شما را سفارش مي¬کنم به شفا از عسل و قرآن گرچه در علم پزشکي هم خواص شفابخش عسل کاملاً به اثبات رسيده است از جمله آنکه از ايجاد عفونت در معده و روده جلوگيري مي¬کند ، برطرف کننده يبوست است، براي رفع خستگي مفيد است، ميزان کلسيم خون را بالا مي¬برد، در تقويت قلب مؤثر است، در درمان بيماريهاي ريوي کمک کننده خوبي است، زخم اثني عشررا درمان مي¬کند سرفه را برطرف مي¬کند، داراي مواد معدني آهن ، فسفر، پتاسيم، يد، منيزيم، سرب، مس، سولفور، نيکل ، روي ، سديم است و با توجه به نقش حياتي و ارزنده آن در سلامت افراد واجتماع اين نکته را مي طلبد که همت بالاي مسئولين مربوط مي تواند قدمهاي مثبتي را در ايجاد اشتغال و توليد فراهم سازد.
گفتار چهارم: توليد لبنيات در قرآن کريم
لبن يا شير از نوشيدني هاي بسيار مهم و مورد توجه است که در سلامتي انسان نقش بسيار مؤثر دارد به همين خاطر اين ماده پرخاصيت در اسلام نيز مورد توجه بوده است، قرآن کريم در سوره نحل بعد از آنکه لبن را ذکر نمود از کلمه سائغ نام برده يعني ماده اي خوش گوار لذا فرموده است که « ... نسقيکم مما في بطونه من بين فرث و دم لبناً خالصاً سائغاً للشاربين» در چهارپايان قطعاً براي شما عبرتي است از آنچه در لابه لاي شکم آنهاست از ميان سرگين و خون شيري خالص و خوش گوار براي نوشندگان است. و يا در سوره حضرت محمد (ص) مي¬فرمايد « فيها انهار من ماء غير آسن و انهار من لبن لم يتغير طعمه » آيت الله شيخ جعفر سبحاني در کتاب امثال في القرآن الکريم مي-نويسد « در اين آيه که نوشته رودهايي از شير که طعم آن تغيير نمي کند يعني شيري که در بهشت است به مرور زمان فاسد نمي شود» پس اين نکته در توليد لبنيات بايد به اين نکته توجه کرد که شير همانقدر که داراي خواص زيادي است اگر مشمول فساد شود مي تواند مشکلات عديده اي براي سلامتي انسان ايجاد کند. آقاي محسن قرائتي در تفسير آيه مذکور مي نويسد « شير يک غذاي کامل است که هم به جاي آب است و هم به جاي غذا و تمام نيازهاي بدن را تامين مي کند در روايت آمده است شير عقل را زياد ، ذهن را صفا مي دهد ، چشم را روشن مي کند، قلب را تقويت مي کند، پشت را تقويت نموده ،فراموشي را کم مي کند»
نگارنده بر اين باور است که اگر خداوند حکيم در آخر آيه پيرامون شير از کلمه عبرت استفاده نمود يعني مي-خواهد انسان را به تفکر وادار کند، تمام مسائلي که درباره شير و لبنيات بيان گرديده است و روايات و آيات به ان اشاره دارد مورد توجه علم پزشکي هم بوده و به همين خاطر تاکيد زياد شده که مردم براي حفظ سلامتي از اين ماده حياتي استفاده کنند. به عقيده نگارنده در استان لرستان که شغل عمده مردم دامداري مي¬باشد ترويج کارخانه شير و لبنيات و فرآورده¬هاي لبني مي¬تواند گامي مثبت در توليد و سرمايه باشد و افراد زيادي را وارد بازار کار کند و حتي صادرات مواد لبني مي¬تواند در اقتصاد استان بسيار موثر واقع گردد. به نظر محقق اگر در بحث يارانه ها به يارانه شير توجه جدي نشود و قدرت خريد مردم کم شود ممکن است باعث عوارض خطرناکي باشد لذا به جاست که دلسوزان کشور اين ماده مهم را به صورت ارزانتر در سبد زندگي مردم قرارد هند تا آسيبي گريبان سلامتي مردم را نگيرد.
گفتار پنجم: توليد سرکه و آب ميوه در قرآن کريم
در سوره نحل آيه 67 نکته جالبي بيان شده است که ابتدا آيه را نقل نموده و نکته جالب آن را که اشاره است به نوشيدني و آب ميوه حلال و نوشيدني مست کننده حرام که آن را در يک آيه با دو بيان زيبا نقل نموده است « و من ثمرات النخيل و الاعناب تتخدون منه سکراً و رزقاً حسنا ان في ذالک لايه لقوم يعقلون » از ميوه¬هاي درختان خرما و انگور هم نوشيدني مست کننده و هم رزق نيکو مي¬سازيد البته در اين امر براي گروهي که تعقل مي¬کنند نشانه روشني است. نگارنده اعتقاد دارد در اين آيه اشاره زيبايي به گرفتن آب خرما و انگور شده که دو حالت را بيان نموده که برخي ممکن است از گرفتن آب دو ميوه مذکور ماده مست کننده و حرام به دست آورند و برخي ممکن است ماده آشاميدني يا همان آب ميوه و رزق حسن به دست آورند برخي مفسرين بزرگوار معتقدند که آب ميوه گرفته در صورتي که مسکر و مست آور نباشد و تبديل به سرکه شده باشد حلال است آية الله مکارم شيرازي مي¬نويسد « خداوند از ميوه¬هاي درخت نخل و انگور غذاي پربرکتي نصيب شما ساخت که گاه آنرا به صورت زيانبار درمي آوريد و مسکر است و گاهي روزي خوب و پاکيزه از آن درمي¬آوريد» آنچه از اين آيه ادراک مي¬شود آن است که در توليدات مسير درست و صحيح و صراط مستقيم در جلوي را ه توليد کننده هست و او مي¬تواند محصولي توليد کند که منافع آن به اجتماع و مردم برسد ولي گاهي هم توليد کننده به دنبال توليد محصولاتي مي¬رود که چه بسا مقدمات انحراف در جامعه رافراهم مي¬کند به راستي مگر مشروباتي که امروز ما در همه فسادها گرديده¬اند و گاه انساني را تا مرز جنون مي¬کشانند و از او يک قاتل و مخل امنيت اجتماعي مي¬سازد و همه¬اش از خارج مرزها مي¬آيند آيا غير اين است که برخي انسان¬هاي خدانشناس اين مشروبات و برخي مواد مخدر را در داخل توليد نموده و دست در دست دشمنان اين مرز و بوم داده و نسل جوان را به تباهي مي¬کشانند، به راستي مگر غير اين است که آنهايي که تقواي درستي ندارد نعمت¬هاي الهي را به کام مردم تبديل به نقمت نموده و آثار مخربي را به جامعه تحميل مي¬کنند.
چالش ها و مشکلات پيش روي توليد از ديدگاه قرآن کريم
همه مي¬دانيم که انجام يک کار خوب يا توليد با کيفيت گاهاً با مشکلات و معضلات و آسيب¬ها و آفت¬هايي رو بر¬وست که عدم توجه به آن¬ها ممکن است چرخ¬هاي توليد را کند و يا باعث توقف آن¬ها شود که به چند مورد از آن آفت¬ها و چالش¬ها ذيلاً اشاره مي¬گردد:
مبحث اول: اختلافات سياسي
کشور عزيز ما گاهاً به خاطر اختلافات سياسي تنش زا باعث مشکلات عديده اي شده که بهره آن عايد دشمنان اين سرزمين شده و آنها با در اختيار داشتن قدرت تبليغاتي شديد و اينترنت و ماهواره توانسته اند از مطالبي که برخي نادانان خودي به دست آنها رسانده اند بيشترين ضربات را بر پيکره کشور وارد نمايند ، ديديم که خيانت برخي نمايندگان مجلس ششم نسبت به لو دادن پيشرفت علم هسته اي و نيروگاه نطنز چه ضربات غير قابل جبراني وارد کرد که اگر خيانت آنان نبود ، الان از توليد هسته اي قابل ملاحظه بهره مند بوديم لذا قرآن کريم در آيه اول سوره انفال مي فرمايد « ... فا تقوا به و اصلحو ذات بينکم» تقوي داشته باشيد و بين خودتان را اصلاح کند و به عبارتي ديگر يعني اختلافها را رها کنيد، جناح سياسي اگر بر مبناي ايمان و انصاف باشد ممکن است به خاطر ايجاد فضاي رقابتي در خدمات رساني به مردم مؤثر باشد اما اگر ايمان و انصاف در آن کم رنگ باشد مشکلاتي را ايجاد خواهد کرد که فتنه سال 88 نمونه کوچکي از آن اختلافات است.
مبحث دوم: واردات بي رويه و عدم عرضه کالاي داخلي به بازارهاي جهاني از ديدگاه قرآن
ما اگر در آيات زيباي قرآن کريم با تعمق بيشتر و آگاهانه بنگريم خواهيم ديد که چه شگفتي¬هاي عجيبي در بيانات قرآن کريم وجود دارد، همه مي¬دانيم امروزه کشوري در عرصه توليد موفق خواهد شد که بتواند بازار جهاني را به سوي خود جذب نموده و محصولات خودش را به آنها ارائه دهد اين کار باعث خواهد شد که ارز خارجي وارد کشور شود و اقتصاد کشور را پويا کند اما اگر موضوع برعکس شود يعني کشوري واردات بي رويه داشته باشد هم پول کشور ارزش خودش را از دست مي¬دهد و هم ارز کشور خارج خواهد شد لذا اگر دقت کنيم در سوره حضرت يوسف خواهيم ديد که مديريت اقتصادي توانمند حضرت يوسف کاري کرد که کشورهاي اطراف هم براي خريد محصولات کشاورزي وارد کشور مصر شدند از جمله مردم کنعان که وابستگان خود حضرت يوسف بودند و صريحاً در قرآن کريم به آن اشاره شده است « و جاء اخوه يوسف فدخلو عليه فعرفهم و هم له منکرون» آمدند برادران يوسف و بر او داخل شدند يوسف آن¬ها را شناخت اما آنها يوسف را نشناختند و پس در آيه 62 صريحاً بيان مي¬کند که يوسف گفت سرمايه آن¬ها را که در عوض خريد گندم داده¬اند به آنها بازگردانيد شايد دوباره بازگردند ، همين دو آيه نشان مي¬دهد که جذب سرمايه از کشورهاي ديگر براي ارتقاي توليد از مهم¬ترين نکات کليدي مي¬باشد که به نظر نگارنده دولت مردان بايد با بهره¬گيري از قرآن کريم آنرا سرلوحه کار خود قرار دهند. طبق آمار گمرک در بهار سال جاري 300/8 دستگاه سواري به کشور وارد شده که برخي از آنها مثل خودروي پانامراي توربو با قيمتي معادل 177 هزار دلار معادل 217 ميليون تومان قيمت داشته است و اين در حالي است که خودروهاي ساخت داخل از کيفيت خوبي بر خوردار هستند و در برخي کشورهاي اروپايي مثل بلاروس نيز خريدار دارند حال اين کار دولتمران تا چه اندازه در راستاي شعار حمايت از کار و سرمايه ايراني هم خواني دارد و الله اعلم.
مبحث سوم: موار مخدر، مسکرات و فساد يکي از مهم ترين آفات توليد از نظر قرآن کريم
هميشه جامعه¬اي بالنده مي¬ماند و اقتصادي توانمند دارد که نيروي آماده به کار سالم و با نشاط و جوان براي حرکت چرخهاي توليدي و اقتصادي داشته باشد ، هيچ کس منکر اين واقعيت نيست که يک جوان معتاد و يا الکلي چه ضرباتي را به پيکر توليد وارد مي¬کند و اصولاً فساد و بدمستي و اعتياد چقدر هزينه¬هاي جانبي بر اقتصاد کشور وارد مي¬کند، اين نوشتار در صدد ارائه آمار و ارقام پولي که مواد افيوني برا ي چالش کشيدن کشور وارد مي¬کند نيست چون هدف تحقيق بر اختصار است اما آنچه که پيداست هزينه¬هاي مبارزه با اين مواد و نيروي انتظامي که وقت خود را صرف مبارزه در اين زمينه مي¬کند مبالغ قابل توجهي را بر اقتصاد کشور تحميل مي¬کند زيرا گسترش فساد يک کار پليد و شيطاني است که سلامت جامعه را به خطر مي¬اندازد و قرآن کريم هم به زيبايي به آن اشارت دارد« يا ايها الذين امنو انما الخمرو الميسر و الانصاب و الازلام رجس من عمل الشيطان فاجتنبوه ..» اي کسانيکه ايمان آورده¬ايد شراب و قمار و بت¬ها و ازلام ( يک نوع بخت آزمايي ) پليد است و از عمل شيطان است از آنها اجتناب کنيد تا رستگار شود، شيطان مي¬خواهد در بين شما تخم دشمني و عداوت بپاشد و از نماز و ذکر خدا باز دارد.نگارنده معتقد است که مواد مخدر و مشروبات چرخ¬هاي توليد را کند خواهد کرد و دلائل آن هم بر همگان روشن است، اولاً هزينه¬هاي زياد مبارزه با اين مواد بر اقتصاد کشور، ثانياٌ تهديد سلامتي مردم با اين مواد و اثرات آن بر نيروي کارآمد وجوان توليد کننده کشور¬، سوماً ايجاد حالت خماري و نئشگي در محيط کار پنجماً مورد اعتماد نبودن اين افراد و عدم امانتداري آن¬ها در بحث توليد و حفظ امکانات، آيت الله مکارم شيرازي و جمع نويسندگان تفسير نمونه مي¬نويسد « قرار گرفتن شراب در کنار بت پرستي و قمار نشانگر خطر بسيار زياد شراب است» و روايتهاي زيادي داريم که « گفتار شراب خوار را تصديق نکنيد ... و بر امانت او اعتماد نکنيد»
مبحث چهارم : جهل و عدم تخصص کافي از آفات توليد در ديدگاه قرآن کريم
با مرور به آيات کريم اين نکته روشن مي شود که توجه به تخصص و دوري از جهل و کار غير کارشناسي از توصيه هاي قرآن کريم است که در آيات مختلفي از قرآن کريم مورد توجه بوده است در سوره حضرت يوسف با توجه به حفيظ عليم علم را در زمره اصول مديريت بحران جامعه به شما آورده که حضرت يوسف با همان علم کشور مصر را از قطحي نجات داد. ما هم اگر بخواهيم کشوري مقتدر با اقتصادي پويا داشته باشيم بايد به دنبال تربيت نيروي متخصص باشيم و افراد نادان و غير کارشناس را از گردونه توليد تخصصي کنار زده يا آنها را آموزش دهيم چنانکه خداوند در سوره اعراف به پيامبرش مي¬فرمايد « ... و اعرض عن الجهلين» از جاهلين روي برگردان به عقيده نگارنده حتي در بخش کشاورزي هم نيروي آگاه و متخصص نياز است، حتي کاسب و بازاري هم بايد متخصص باشد ، به راستي اگر نانوايان با اصول درست کردن خمير و نان آشنا بودند و آموزش لازم به آنها داده شود، اين همه ضايعات در بحث نان خواهيم داشت. قرآن کريم نداشتن علم را بارها مذمت نموده است و لذا بايد از کلمات گهر بار اين کتاب بالنده در پيشرفت کشور خود بهره¬مند شويم.
*حجت الاسلام علی محمد لروند امام جمعه شهرستان ایوان
منابع و مآخذ
1. قرآن کريم
2. قرائتي، محسن، تفسير نور، انتشارات وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامي، تهران، چاپ دوم، 1382 ، جلد 6، ص418.
3. مکارم شيرازي، ناصر، برگزيده تفسير نمونه، انتشارات دارالکتب الاسلاميه، تهران، چاپ چهارم، 1377، جلد 5، ص 534.
4. پورقاسم ميانجي، مژگان، خوراک هاي حلال و حرام، چاپ و نشر بين الملل، تهران، چاپ اول، 1389، ص 67.
5. حيدري نراقي، محمدعلي، نسخه هاي شفابخش، ص 202.
6. سبحاني، جعفر، امثال في القرآن الکريم، قم، بي چا، بي تا، ص249.
7. قلعه جي، محمد، معجم الغه الفقها، دارالنقاش، عربستان، چاپ اول 1405 ه.ق .
8. محمدي ري شهري، محمد، ميزان الحکمه، قم مقدسه، دارالحديث، 1381 ه.ش، حديث 7545.
9. البرقي، احمد بن محمد، المحاسن، دارالکتب الاسلاميه، بي چا، بي تا، ص 484 .
10. مجلسي، محمدباقر، بحارالانوار، داراحياء التراث العربي، بيروت، چاپ سوم، 1403 ه.ق، جلد 63، ص290.
منبع: جویزر
انتهای پیام/س
نظر شما
دیدگاه های ارسال شده توسط شما، پس از تایید توسط مدیریت در وب سایت منتشر خواهد شد